Boek van het jaar
.
Of de aanhoudende crisis of de Arabische Lente het verhaal wordt waar we 2011 om herinneren, de opstand in de Mahgreb en het gebied ten oosten ervan was in ieder geval de grootste verrassing. Niet alleen voor het westen, maar bovenal voor de inwoners van de landen zelf. Het boek Arabische Lente Een reis tussen revolutie & fatwa beslaat de periode van eind 2010 tot november 2011. Waar het boek begint met een gestagneerd Midden-Oosten vol teleurgestelde mensen, verandert de regio in amper twaalf maanden tijd voor iedereen onherkenbaar in een regio met volksprotest en een eigen democratische wil.
De revolutie ontketend
Mohammed Bouazizi (foto: Interoccupy.org)
Als eind 2010 in een afgelegen stadje in Tunesië een onbekende
fruitverkoper uit wanhoop zichzelf in de brand zet, maakt hij de ontevredenheid van miljoenen Arabieren los. Mohammed Bouazizi wordt de martelaar die de Arabische Lente ontketent. Jorn De Cock mailt op 12 januari 2011 met een Egyptische vriend en concludeert dan nog dat er geen internationale opstanden komen, hooguit misschien een oppositiebeweging. Twee dagen later, nog geen maand na Bouazizi’s wanhoopsdaad, vertrekt dictator Ben Ali uit Tunesië en verzuchten Egyptenaren: ‘Hopelijk zijn wij de volgende.’
De Arabische Lente is een boek vol humaninterestverhalen door de ogen van De Cock. Het is het verhaal van de mensen achter de revoluties. De correspondent neemt ons mee in de kleinere en grotere verhalen van lijden, hoop en vooral van het veranderende gewone leven. Zo sprak hij met de zus van Bouazizi die alleen verdriet voelt bij de martelarenstatus; liever had ze haar broer nog naast zich had gehad. De opoffering van het gewone volk dat zich tegen hun leiders keerde vormt de kern van het verhaal van het jaar.
Facebook
Khaled Said (foto: The Egyptian Liberal (Flickr))
Googlemedewerker Wael Ghonim (Googleman) speelde een cruciale rol in de Egyptische opstand. Hij maakt de Facebookpagina ‘Wij zijn allen Khaled Said’ en wordt vastgezet door het Mubarakregime. De Facebookpagina verspreidt de foto’s van het verminkte gezicht van Khaled Said die door de politie is doodgeslagen vanwege een YouTubefilmpje. Als Googleman vrijkomt, valt hij in de grote revolutie waarvan hij aan de basis stond. Hij wordt als held onthaald door de opstandelingen en heeft de sympathie van de Arabische wereld gekregen. Als de revolutie zelfs in het dichtstbevolkte land van het Midden-Oosten kan lukken, dan moet het ook mogelijk zijn in de andere landen, zo is de gedachte.
En dat klopt, ook al heeft het chaotische rebellenleger in Libië dat ontstaat na de gewelddadige reactie van Khadafi op de eerste protesten het grootste deel van het jaar nodig om zijn droom te verwezenlijken. Het boek beschrijft onder meer de onderbelichte rol die de Berbers uit de bergen in het westen speelden bij de doorbraak.
Jorn De Cock maakt van de immense maatschappelijke verandering zijn persoonlijke verhaal. Hij brengt de nieuwsverhalen die hij onder meer voor de Belgische krant De Standaard maakte samen met het privéverhaal van zijn gezin dat uit Damascus moet vluchten. Door zijn ogen zien we het ongelofelijke feit dat de grote monddode massa’s van Noord-Afrika toch in beweging komen. De journalist twijfelt vaak als revoluties worden afgekondigd en spreekt niet graag van de Arabische Lente als deze zich vlakbij voltrekt. Als hij hoort dat de Syriërs betogen, kan hij het bijna niet geloven.
Iconen van 2011
De Arabische Lente is natuurlijk het verhaal van de socialmediageneratie in het Midden-Oosten. Het Facebookgebruik in de revolutielanden neemt met dertig procent toe in de maanden van de onrust. Het is ook het verhaal van de dubbele rol van de VS en Europa, die jarenlang democratie verkondigden en tegelijkertijd de Arabische dictators steunden. De Cock analyseert de Lente als de Arabische jeugd die de laatste neokolonialistische restanten afbreekt. Daarnaast is het ook het verhaal van Al Qaida, dat aan de zijlijn stond en uitgespeeld lijkt. Dat geldt niet voor Al Jazeera. Net als andere media al concludeerden, ziet De Cock Al Jazeera als de spreekbuis van de opstand. CNN werd groot door de Golfoorlog, Al Jazeera door de Arabische Lente.
Arabische Lente. Een reis tussen revolutie & fatwa is niet een boek met de best doorwrochte analyses, maar wel een zeer leesbaar boek dat het jaar van de grote Arabische omwentelingen afsluit. Het is een goed overzicht om al die ontwikkelingen van het afgelopen jaar tussen Kerst en Oud en Nieuw nog eens te herkauwen. Daarmee is het lezen van het boek tegelijk een eerbetoon aan de iconen van het jaar 2011.
