Oude liefde roest niet
De vader van Julia Win is spoorloos verdwenen. Zonder een woord tegen zijn gezin te zeggen, vertrekt hij op een dag. Als Julia vier jaar later een oude liefdesbrief van haar vader aan een vreemde vrouw vindt, is dat voor haar het teken dat ze naar hem op zoek moet gaan. Haar zoektocht brengt haar naar Kalaw, een mysterieus en geïsoleerd bergdorpje in Birma, het land waar haar vader vandaan komt. In een theehuis wordt ze aangesproken door de oude U Ba, die haar een verhaal te vertellen heeft dat ze misschien helemaal niet wil horen.
Jan-Philipp Sendker is van oorsprong een journalist. Hij begon als Amerika-correspondent en werd later Azië-correspondent voor de Duitse krant de Stern. In Het theehuis van Kalaw is duidelijk te merken dat hij genoeg van Azië weet om er een verhaal te laten plaatsvinden.
Vertellersroman
Het theehuis van Kalaw is een liefdesverhaal dat net zo goed aan de hoofdpersoon wordt verteld als aan de lezer. Of misschien is semihoofdpersoon meer op zijn plaats, want hoewel het verhaal in eerste instantie over Julia en haar zoektocht lijkt te gaan, wordt langzaam duidelijk dat de centrale figuur eigenlijk Julia’s vader is.
Hij is spoorloos verdwenen en als Julia een veertig jaar oude liefdesbrief van hem aan een onbekende vrouw vindt, is dat voor haar reden om naar Birma te vertrekken. Al vrij snel wordt ze daar aangesproken door een oude man: U Ba. Hij schijnt te weten wie ze is en wat ze komt doen. In eerste instantie vertrouwt Julia deze onbekende man niet en ze vindt het maar een vreemd idee dat U Ba haar naam en de reden van haar komst weet. Maar als U Ba eenmaal het verhaal van haar vader Tin Win begint te vertellen, hangt ze al snel aan zijn lippen en raakt ze net zozeer ontroerd door het verhaal, als U Ba raakte toen Tin Win het hem vertelde.
Door deze aanpak heeft Sendker van zijn verhaal een vertellersroman gemaakt. Hij richt het boek niet direct aan zijn lezer, maar laat het aan hem en zijn personages vertellen. Het verhaal van Tin Win wordt rustig uit te doeken gedaan en samen met Julia kom je achter de identiteit van de persoon aan wie de liefdesbrief was gericht. Het is een verhaal dat Julia in het begin maar nauwelijks kan geloven, U Ba vertelt bijvoorbeeld dat haar vader vroeger blind was. Maar hoe kan dat waar zijn als Julia dat nooit geweten heeft? In het begin is dat nog een van haar sterkste argumenten om het indringende en ontroerende verhaal van U Ba als onzin af te doen, maar ze moet gaandeweg steeds vaker aan zichzelf bekennen dat ze eigenlijk niets van haar vaders jaren in zijn thuisland weet. En dat ze door dit verhaal opnieuw kennis maakt met de man die haar grootgebracht heeft. Het theehuis van Kalaw blijkt uiteindelijk ook voor Julia een verhaal te zijn waar ze naar moet luisteren. Waarin ze de gave van de liefde ontdekt en de nalatenschap van haar vader leert te koesteren.
Bijgeloof
Tin Win heeft ooit zijn grote liefde verlaten, omdat zijn oom hem uit Kalaw haalde. In Birma heerst in Tin Wins jeugd een sterk geloof in astrologie, en omdat de waarzegger zijn rijke oom had gezegd dat hij een familielid in nood moest helpen om een ramp te voorkomen, werd Tin Win uit het dorp gehaald. Hij was immers blind, en dus een uitgelezen kans voor zijn oom om te voldoen aan de voorspelling van de waarzegger. Voor Julia is dit allemaal bijgeloof, maar als ze U Ba over dit soort dingen aanspreekt, merkt ze dat deze manier van leven nog steeds bestaat in Kalaw.
Uit dit soort beschrijvingen blijkt de kennis van Sendker over Azië. Het zit hem niet in de details over de omgeving, maar juist wel in de details over de manier waarop de mensen leven en hoe dat verschilt van de westerse wereld. Het is jammer dat hij dit weinig blootlegt in de dialogen tussen Julia en U Ba. Eigenlijk doet hij dat maar een keer zo uitgebreid, dat het ook indruk maakt en aankomt bij de lezer. Het besef dat hier niet alleen een verschil in taal bestaat tussen twee mensen, maar in hun hele bestaan, had geholpen dit verhaal beter te maken dan het nu is. De keuzes die Tin Win maakt in zijn leven, zijn nu minder makkelijk te begrijpen. Dit neemt niet weg dat het treurige liefdesverhaal van Tin Win de lezer raakt, maar het blijft slechts een verhaal.
Iets anders wat afdoet aan de kracht van Het theehuis van Kalaw, is Julia. Sendker heeft haar op zoek laten gaan naar haar vader, maar uiteindelijk lijkt dat meer een excuus om het verhaal van Tin Win te kunnen vertellen. En dat verhaal is goed genoeg om een heel boek mee te vullen. Sterker nog, als Sendker dat had gedaan, had hij meer ruimte gehad om zijn lezer in te wijden in de Birmaanse cultuur. Nu blijft hij een beetje schommelen tussen een liefdesverhaal en een kennismaking met een land waar niet veel over geschreven wordt. Julia Win en U Ba zijn overbodige rollen in een verhaal dat zichzelf kan vertellen.
