Een reden om door te gaan
Brave burgers staan al gauw met hun oordeel klaar als het over drugs, prostitutie of geweld gaat. Al die kleine levens aan de periferie van de maatschappij wekken bij de meeste mensen meer walging dan begrip op. Als goede christenen houden zij zich verre van dat soort crapuul. Wanneer bidden niet helpt, dan is toch alle hoop verloren. De ogen gesloten, de handen gevouwen en roepen om de hulp van de Almachtige, verder lijkt de plicht van een goede Christen niet te gaan.
Althans in de ogen van vele Amerikanen. Het land van de oneindige mogelijkheden kent ook zo haar schaduwkanten waarmee zij liever niet mee geconfronteerd of geassocieerd worden. Al die daklozen, hoeren, drugsverslaafden en andere wanhopigen lijken een smet te zijn op de immer nog in stand gehouden American Dream. Nu de klassieke middenklasse lijkt weg te vallen en de urban underclass steeds groter wordt, lijkt het werk van Hubert Selby (1928) in het geheel niet verouderd te zijn.
Met zijn in 1964 verschenen debuut Last Exit to Brooklyn deed Selby de grondvesten schudden met zijn controversieel en expliciet beschreven wereld van homo’s, junks, pooiers en hoeren. Selby werd in Engeland aangeklaagd, de lezer zou beschermd moeten worden tegen teveel realiteit, maar werd vrijgesproken. Een veelschrijver is Selby niet, na Last Exit to Brooklyn heeft hij slechts vijf boeken geschreven over een periode van ongeveer 34 jaar. Twee daarvan zijn er verfilmd: Last Exit to Brooklyn werd in 1989 op succesvolle wijze door Ulrich Edel (Christiane F) verfilmd. Misschien nog wel indrukwekkender is de verfilming van Requiem For A Dream door Darren Aronofsky (Pi), die deze week eindelijk in Nederland in première gaat.
Het is bijna niet voor te stellen hoe actueel het boek nog is na 23 jaar. Reden genoeg om er nog eens een keer bij stil te staan. De openingszin van het boek is de favoriet van Selby: “Harry locked his mother in the closet.” Harry leeft met zijn moeder in Brooklyn. Zijn vader is al lang overleden. Samen met zijn vriend Tyrone en vriendin Marion experimenteert hij met allerhande drugs. Om aan geld te komen steelt hij regelmatig de televisie van zijn moeder, die zijn moeder vervolgens weer trouw terugkoopt van de pandjesbaas. Zijn moeder Sara heeft niets anders dan haar zoon en wil zodoende zijn schaduwkanten niet zien. Wanneer zij in een telefoongesprek wordt uitgenodigd om mee te doen aan en TV Show komt zij in de ban van het utopisch medium. Ze moet afvallen om in haar favoriete jurk te passen, dit lukt haar niet op de reguliere huis tuin en keuken manier, zodoende neemt ze haar toevlucht tot afslankpillen.
In een afwisselend patroon creëren Harry, Sara, Tyrone en Marion hun eigen ondergang. Ze dalen af in de krochten van hun zijn waar uiteindelijk niets meer waarde heeft.
De illusies die geboden worden door het Amerikaanse kapitalisme zijn minstens zo schadelijk en vernietigend als de o zo boze drugswereld. De extatische werking van de drugs doet Harry, Tyrone en Marion de werkelijkheid vergeten, de mogelijkheid om op TV te komen moet voor Sara juist voor werkelijkheid zorgen en wordt als volgt omschreven: “Its a reason to get up in the morning. Its a reason to lose weight so I can be healthy. Its a reason to fit in the red dress. Its a reason to smile already. It makes tomorrow alright.“
Zoeken en vluchten, verlangen en destructie vloeien steeds in elkaar over. De gemiddelde Amerikaan is net zo bezeten en vol van obsessies als een junk die er alles voor over heeft zijn volgende shot te krijgen. Het zijn beide “obsessions of the mind“, zoals Selby het zelf omschrijft. In tegenstelling tot Last Exit to Brooklyn weet Selby zijn thematiek door te laten sijpelen in de huizen van miljoenen Amerikanen. Zonder te moraliseren laat Selby de gevolgen zien van mensen die geen weerstand kunnen bieden aan de verleidingen om zich heen, of geen weerstand willen bieden. Op zoek naar afleiding, vertier en hoop. Op zoek naar een nieuwe dag waar er wel een reden is om te leven. Op zoek naar iets wat er nooit is geweest of zal zijn, dat is de American Dream.
