Shockauteur zet volgende stap

In 2008 verschijnt Roches debuutroman Vochtige streken, waarin het vrouwelijke hoofdpersonage – nog een tiener – in het ziekenhuis belandt vanwege een mislukte scheerpoging van haar schaamstreek. Na dat ongeluk volgen talloze anekdotes waarin gedetailleerd wordt ingegaan op de aambeien, wonden en seksuele escapades van de protagoniste. Sommige recensenten zagen in Vochtige streken een feministisch manifest: Roche zou het hedendaagse klimaat bekritiseren waarin van vrouwen een haar- en geurloos lichaam wordt verwacht. Anderen beschreven het boek als pure ranzigheid en namen het Roche kwalijk dat ze met haar boek enkel zou willen provoceren, wat ten koste zou gaan van een helder plot. En provoceren doet Roche graag: zo bood ze vorig jaar aan om seks te hebben met bondspresident Christian Wulff in ruil voor zijn veto tegen de verlenging van de levensduur van de Duitse kerncentrales.

Meer dan provocatie
In tegenstelling tot Vochtige streken heeft Roches nieuwste boek, Schootgebed, meer te bieden dan alleen schokkende scènes. Roche, in Duitsland al jaren bekend als presentatrice van muziekprogramma’s, verwerkte haar eigen indrukwekkende levensverhaal in het boek: op weg naar haar bruiloft komen haar drie broers om het leven bij een groot auto-ongeluk. Het hoofdpersonage Elizabeth Kiehl overkomt iets vrijwel identieks, en vanwege die gebeurtenis is ze continu bang om een geliefde te verliezen.

Die angst komt onder meer tot uiting in haar eindeloze pogingen om haar man te behagen, vooral op seksueel gebied. Dit leidt tot wederom veel seks, zoals de paginalange openingsscène waarin Elizabeth zeer gedetailleerd beschrijft hoe ze haar man oraal bevredigt. Net als zijn voorganger bevat Schootgebed veel onsmakelijke anekdotes, zoals die waarin het hoofdpersonage met behulp van plakband test of ze lintwormen heeft. Maar waar de schokkende scènes in Vochtige streken geen ander doel lijken te dienen dan pure provocatie, worden ze in Schootgebed ingezet ten dienste van de psychologische karakterisering van Elizabeth – een grote stap vooruit voor Roche.

Te veel ingrediënten
Feminisme speelt een belangrijke rol in Roches nieuwe boek. Elizabeth beschrijft haar moeder als een groot aanhanger van Alice Schwarzer, een vooraanstaand Duits feministe. Elizabeth heeft van haar ‘mannenhatende moeder’ meegekregen dat seks slecht is. Ze zet zich tegen dit idee af door bijvoorbeeld samen met haar man prostituees te bezoeken. Elizabeth beschrijft haar gedachten tijdens een van die bezoekjes als volgt:

Ik ontspan totaal, strek mijn armen uit naar rechts en naar links, kijk naar het plafond, en ondertussen kan het me niks meer schelen waar mijn man bij haar overal naar binnen kruipt. Ik moet er inwendig om lachen, hoe cool we zijn, hoe cool ik ben, hoe bang ik van tevoren was, en dat het me gelukt is om Alice en mijn moeder tot zwijgen te brengen.

Met dergelijke teksten verwerkt Roche in Schootgebed felle kritiek op het conservatieve feminisme dat seks neerzet als een middel tot vrouwenonderdrukking. Hierdoor wordt Roche door veel critici als seks-positieve feministe beschouwd. Schootgebed heeft dus vele gezichten: het is een kritisch betoog tegen ‘ouderwetse’ feministen, maar ook het een verhaal van een getraumatiseerd persoon, een poging tot provocatie én een deels autobiografisch werk. Voldoende ingrediënten voor meerdere sterke romans, maar doordat het allemaal samen komt in één boek is het nogal veel – te veel. Roche werkt geen enkel onderdeel verder uit, waardoor het boek nergens de diepte in gaat. Schootgebed is dus een grote stap vooruit na Vochtige streken, maar blijft oppervlakkig. Driemaal is scheepsrecht?