Een strip om vooral persoonlijk op te vatten

Het juryrapport van het Stripschap benadrukte dat Stok de prijs niet heeft ontvangen vanwege haar geslacht, maar ‘omdat zij een stripauteur is zonder weerga met een nog altijd groeiend oeuvre van topkwaliteit’. Ze vindt het wel opmerkelijk dat ze de eerste vrouw is die de prijs na 36 jaar krijgt, maar verder doet die primeur haar weinig. ‘Vrouw-zijn is geen verdienste’, schrijft ze zelf.

Zingeving

Toch is het werk van Stok uiterst vrouwelijk, op een zowel ontwapenend grappige als stoere manier. Ook in Dan maak je maar zin behandelt ze heel persoonlijke thema’s, zoals het plotse overlijden van haar zwager. Meer dan in haar eerdere werk richt Stok zich op de zin van het leven, waarbij ze het publiek heel direct betrekt bij haar existentiële vragen. Eng vindt ze het niet om zich zo bloot te geven: ‘Juist de verhalen waarover ik twijfel of ik die wel openbaar moet maken, zijn vaak de beste. Ricky (van Duuren, haar echtgenoot – red.) heeft vetorecht, maar heeft daar tot nu toe nog geen gebruik van hoeven maken.’

Naïef
De stijl die Stok hanteert, is het best als naïef te omschrijven: de personages en decors zijn eenvoudig getekend, met evenwel een onmiskenbare signatuur. In combinatie met de autobiografische verhalen werkt dat buitengewoon goed, mede dankzij de sterke opbouw van de strips, en de creatieve manier waarop Stok de tekeningen indeelt. Tevens maakt ze goed gebruik van foto’s als achtergrond voor haar personages. Ook al is haar stijl nog altijd op eenvoud gebaseerd, toch heeft ze zich sterk ontwikkeld. Zelf zegt Stok daarover:

Ik houd ervan om me te blijven ontwikkelen, om nieuwe wegen in te slaan en te experimenteren met zowel vorm als inhoud. Laatst heb ik mijn eerste boek weer eens gelezen, Barbaraal tot op het bot, uit 1998. Ik had dat al wel tien jaar niet meer ingekeken. Ik was verrast hoe goed de verhalen en dialogen in dat boek al in elkaar zitten. De tekeningen zien er nog erg knullig uit. Die zijn in de loop der jaren veel mooier geworden, grafischer. De inhoud is meegegroeid met mijn leeftijd: als begin twintiger interesseer je je natuurlijk voor andere dingen dan als eind dertiger. Maatschappijkritiek en filosofische bespiegelingen hebben er altijd al in gezeten, net als de zelfspot.

Dood
Dan maak je maar zin begint overrompelend met het overlijden van haar zwager, en de dagen die daarop volgen. Later in het boek vindt Stok een lichtere toon, met kleine schetsen uit haar leven van alledag, en een mooi verslag van haar reis door Japan. ‘Losse’ strips die stilstaan bij de zin van het leven lopen echter als een rode draad door alles heen.  Dan maak je maar zin is vooral zo’n indringend boek geworden doordat een groot thema als de angst voor de dood zonder schroom wordt getoond. Stok is ook nog niet klaar met dat thema:

Momenteel werk ik aan een prentenboek over de dood. Het is een onderwerp dat me altijd al geboeid heeft. De dood heeft vanaf het begin een rol gespeeld in mijn verhalen, al in mijn

~

eerste boek komt het voor. Toen mijn zwager een paar jaar geleden plotseling overleed, waarover ik in mijn laatste boek vertel, werd mijn angst voor de dood kortstondig extra hevig. Enerzijds ben ik bang voor de dood, anderzijds stimuleert het besef van mijn eindigheid me om te proberen iets moois van mijn leven te maken. Ik besloot daar wat aan te doen: om die doodsangst voor eens en voor altijd te verdrijven.

De verwerking van die angst is goed zichtbaar in Dan maak je maar zin. Niet iedereen zal direct een dergelijke zware lading in een stripboek verwachten; sommige lezers zullen er wellicht door afhaken. Dat neemt evenwel niet weg dat het een boeiende, oprechte bundel is van hoog niveau.