Leven als openboektentamen

In 21 korte verhandelingen schippert de classicus tussen de kalme zee van de klassieken en de onbestendige wateren van het rusteloze bestaan. Met als overkoepelende these: de oudheid is af en overzichtelijk. Alles wat in de oudheid is geproduceerd, past in een paar boekenkasten die in één mensenleven te lezen zijn. Wat een contrast met de stroom boeken, informatie en indrukken die dagelijks de nieuwe wereld in worden geslingerd. Met internet als de onbegrensde kosmos. De digitale wereld heeft namelijk geen laatste pagina, en dat maakt het leven zo complex.

Alles

Het belangrijkste dilemma van de dertiger, en trouwens ook twintiger en veertiger, is dat hij alles uit het leven lijkt te moeten halen. Stilstand is achteruitgang. Illustratief voor deze mentaliteit is volgens Van Veelen omroep BNN en de generatie die daaraan is verbonden. Het BNN-programma Try before you die is bijvoorbeeld geheel geënt op de drang om zoveel mogelijk uit het leven te halen.

En dan is Van Veelen opeens gecharmeerd van BNN-presentator Valerio Zeno, de donkerharige jongeling met het monotone stemgeluid en bovenal de een naamgenoot van de Griekse stoïcijn Zeno van Citum (333-262 v Chr). Deze Griek leerde dat het niet nodig is je druk te maken over dagelijkse dingen. Je hebt er immers toch geen invloed op.

Roem

Invloed uitoefenen is juist wel van toepassing op het andere dilemma dat Van Veelen signaleert: gekend worden. Daar wist een figuur als Odysseus wel raad mee. In zijn lange omzwervingen deed hij zich zo het uitkwam anders voor. Societygodin Paris Hilton weet ook op een slimme manier van haar identiteit te profiteren. Ze weet als geen ander de media te bespelen en de controle te bewaren.

En hoe de minder bekende goden het aanpakken? Die verzamelen zich op internetcommunities waar je zorgvuldig je identiteit kunt opbouwen, of kunt laten afbreken. Op Facebook vul je in wat je aan het doen bent, en praat je over jezelf in de derde persoon. Op couchsurfing kunnen surfers elkaar onderling beoordelen. En dan zijn er ook nog de kudos, de plusjes die je kunt uitdelen op items op sites als Dumpert. Kudos betekent roem en is afgeleid van het gelijknamige archaïsche Griekse woord. Zo maakt de oudheid toch nog zijn rentree op internet.

Taal

Internet leidt echter ook tot woordinflatie, tot verdriet van de classicus.  Door het snelle schrijven en communiceren denken mensen niet meer na voor ze iets de ruimte insturen. De lading van woorden lijkt op internet niet zo groot te zijn, en zijn de superlatieven niet meer aan te slepen. Iets is megaleuk of supererg. En één kusje valt in het niet bij een hele rij x-jes. Toch zijn tot Van Veelens prettige verbazing ook groepen op internet te vinden die juist wel zorgvuldig met taal omgaan. Die de zeggingskracht van het Latijn prefereren boven het plompe Nederlands. De plek: het discussieforum Tattoosonchicks.hyves.nl.

Van Veelen is niet alleen taalbeschouwer, hij kan er zelf ook wat van: hij schrijft spits en snel, vol vaart in een achtbaan van associaties. Kabbelend zijn de essays nooit. Bovendien verrijkt hij de taal met leuke woorden en zinsneden, zoals ‘dijkjes in de internethemel’, ‘het leven wordt een openboekententamen’ en de ‘voorpretbusiness’ op de vakantiebeurs.

Tandpastaglimlach

Hoewel alle essays over dezelfde grote thema’s gaan, is Over rusteloosheid een veelzijdige bundel waarin hij moeiteloos varieert en voortborduurt. In het ene stuk zitten klassieke schrijvers door het hele verhaal verweven, andere keren komt de oudheid zijdelings voorbij. Van Veelen houdt trouwens ook halt bij andere eeuwen en bij andere locaties. Google-maps, Hi-commercials, de geschiedenis van de tandpastaglimlach, coaches, boksers en Orwell passen allemaal in Van Veelens rusteloze bestaan. De klassieken kunnen hem geen oplossingen bieden, maar geven wel een rustmoment en bezinning. De oudheid is als een kompas in een rusteloos bestaan waarin de moderne mens elke dag weer moet uitvinden wie hij is en wat hij doet.