Aandoenlijk portret van vriendschap, anders-zijn en imperfectie
FilmdepotMary and Max (2009), de tragikomische klei-animatiefilm van de Australische regisseur Adam Elliot, draait vijftien jaar na de oorspronkelijke première eindelijk in de Nederlandse bioscopen. De ontroerende film volgt de briefwisseling tussen Mary, een onzeker 8-jarig meisje uit Melbourne, en Max, een 44-jarige man met het syndroom van Asperger uit New York. Er ontstaat een diepe, oprechte vriendschap, ondanks het leeftijdsverschil, de fysieke afstand en hun persoonlijke worstelingen.
De stijl van de film is direct herkenbaar: stop-motion met handgemaakte kleifiguren in grijs- en bruintinten, doordrenkt met melancholie én zwarte humor. Adam Elliot schetst een wereld vol imperfecties, maar ook vol compassie – een wereld waarin buitenbeentjes eindelijk gezien worden.
Tussen humor en schrijnende realiteit
Wat Mary and Max zo bijzonder maakt, is dat lichtvoetigheid en zwaarte hand in hand gaan. De film zit vol met absurde, komische details – zoals Max’ twee televisies, waarvan de een alleen geluid heeft en de ander enkel beeld – maar laat tegelijkertijd zien hoe het is om te leven met mentale kwetsbaarheid, sociale isolatie en familieproblemen. Mary groeit op met een alcoholistische moeder en een afwezige vader. Max worstelt met sociale interactie, overprikkeling en zijn plaats in de maatschappij.
In haar brieven stelt Mary vragen als: ‘Krimpen schapen als het regent?’, ‘Wat is liefde?’ en ‘Is het erg als je moeder dingen leent, maar ze nooit terugbrengt?’ Max neemt alles letterlijk, wat vaker voorkomt bij mensen met autisme, en raakt regelmatig in de war van haar openhartige nieuwsgierigheid. Toch zijn Mary’s brieven zijn reddingslijn – een zeldzame vorm van menselijke verbondenheid, die hem zowel verwart als voedt. Hij kan niet zonder haar, maar weet ook niet altijd hoe hij met haar moet omgaan.
© Filmdepot
Een subtiele aanklacht
Mary and Max raakt aan talloze maatschappelijke thema’s, zonder er een moraal van te maken. Pesten, eenzaamheid, angststoornissen, eetproblemen, verslaving, ouderlijke verwaarlozing – alles komt voorbij, verpakt in scènes vol humor, detail en mededogen. Elliot weet schrijnende thema’s op een verfrissend eerlijke manier te brengen. Zijn blik is nooit veroordelend, maar eerder observerend en liefdevol. Dat komt mede doordat het verhaal deels autobiografisch is. De regisseur verklaarde in interviews dat hij zich ondanks zijn succes vaak niet begrepen voelt en zich herkent in zowel Mary als Max.
De animatie zelf draagt ook bij aan de thematiek: kleifiguren met scheve monden, grote neuzen en ongelijke ogen symboliseren dat perfectie overbodig is. De wereld is rommelig, mensen zijn onhandig – en juist dat maakt ze menselijk en mooi.
© Filmdepot
Voor de oplettende kijker
De rijkdom van Mary and Max zit in de details. De film is rijk aan verborgen grapjes en visuele vondsten die je misschien pas bij een tweede of derde kijkbeurt opmerkt. Zo staat op een grafsteen de tekst ‘Very overrated’ bij de naam van regisseur Elliot zelf, en dragen personages T-shirts met absurde teksten als ‘I yodel for Jesus’. Zelfs de kartonnen bordjes van daklozen bij Max’ appartement bevatten subtiele maatschappijkritiek.
Toch blijft het hart van de film de vriendschap tussen twee mensen die zich anders voelen en proberen te overleven in een wereld die hen niet altijd begrijpt. Mary and Max is een tedere, grappige en eerlijke film over het leven zoals het is: rommelig, verwarrend en soms pijnlijk – maar met momenten van onverwachte schoonheid.
