Pepijn Schoneveld kun je mogelijkerwijs al kennen van de fantastische web-serie Praten met Pepijn, opgenomen tijdens eerdere edities van het Nederlands Film Festival. Hierin had Schoneveld gesprekken met vertegenwoordigers van het Nederlands acteursgilde; gesprekken die steevast uitliepen op irritatie, ongemak en boze BN’ers. Schoneveld blonk in deze interviews uit als pedante narcist die zijn ondervraagden vrijwel altijd in ijdeltuiterij overtrof en hen daarmee het bloed onder de nagels vandaan wist te halen (ga vooral de aflevering met Gijs Scholten van Aschat terugzien op Youtube).

Vriendelijke neuroot

In zijn nieuwe show Morgen klaart het op is Pepijn Schoneveld aanzienlijk innemender. De sociaal onhandige ijdeltuit uit Praten met Pepijn is getransformeerd in een vriendelijke neuroot. ‘Wie heeft er wel eens gevoelens?’ vraagt hij de zaal. Schoneveld is ook bekend met gevoelens en dan met name met paniekaanvallen als gevolg van allerlei irrationele dwanggedachtes. Het levert vrolijke scènes op: van doktersbezoekjes om gevreesde homoseksualiteit tot blinde jaloezie om vriendinlief die staat te praten met haar ex. Toegegeven, niet alle grappen blinken uit in originaliteit – geil worden van kwik, kwek en kwak, een lelijke vriendin als punchline – maar ze blijven overeind door het enthousiaste spel van Schoneveld. Het sterkst is Schoneveld in zijn interactie met het publiek. Zonder echt venijnig te worden, gaat hij een vrolijke confrontatie met de eerste rij aan: gevat en met evenzoveel zelfspot.

Verplichte nummers

Minder sterk zijn de liedjes waarmee Schoneveld zijn voorstelling afwisselt. Ze voelen een tikje verplicht aan – het is immers cabaret. De nummers ademen een Frank Sinatra-achtige sfeer, maar zijn wel erg cheesy en vallen daarmee enigszins uit de toon met de rest van de voorstelling.

Morgen klaart het op raakt zelden de actualiteit maar gaat wel echt over deze tijd: de druk om te presteren, er goed uit willen zien en algehele collectieve navelstaarderij.  Schoneveld behandelt deze onderwerpen niet als moralist maar als relativist, wat je aan het einde van de show het prettige gevoel geeft dat het met de wereld zo slecht nog niet gaat.

De Meiden gaat over twee dienstmeisjes die geterroriseerd worden door een helse werkgeefster, Mevrouw. In de bewerking van Mitchell zijn de twee Pools. Ze heten weliswaar Claire en Solange, maar het lijkt erop dat Mevrouw hen, uit desinteresse of gemakzucht, die namen heeft gegeven.

Meeslepend

Het begin van De Meiden is overweldigend mooi. Chris Nietvelt en Marieke Heebink laten puur door middel van fysieke activiteiten zien wat er in hen omgaat. Alles is urgent, deze vrouwen zijn aan het eind van hun Latijn. Het raakt; als publiek ga je mee in hun angst en paniek tijdens het voorbereiden van de moord op hun afgrijslijke werkgeefster.

Als die dan eindelijk thuiskomt slaan alle stoppen door. Ze is doodeng. Mitchell heeft ervoor gekozen om Mevrouw door een man te laten spelen, Thomas Cammaert. Als hij/zij binnenkomt, gigantisch groot in vergelijking met de twee vrouwen en zeer aantrekkelijk gekleed en opgemaakt, waan je je in de film Dressed to Kill van Brian de Palma. Maar hoe indrukwekkend ook, Cammaert is eigenlijk te aardig. Het is duidelijk dat zijn personage een monster is dat afwisselend doodsklappen en strelingen uitdeelt, totaal onvoorspelbaar en daardoor zeer gevaarlijk. Maar misschien is hij te jong, misschien is het zijn stem, misschien had hij zijn avond niet, hoe dan ook, de angst voor hem beklijft niet.

Een man als vrouw

Mitchell geeft als reden voor het kiezen van een man in de rol van deze vrouw, dat het hier gaat om mannelijke dominantie en dat ze, omdat er al zo weinig theater is vanuit de vrouwelijke beleving, liever geen stuk maakt waarin vrouwen elkaar onderdrukken. Die mening zorgt in dit geval voor een theatraal interessante oplossing, maar je kan je afvragen of het geen beperkende opvatting van de vrouwelijke beleving is.

Als dan, nadat Mevrouw weer vertrokken is, eigenlijk alles wat er aan het begin is gebeurd wordt herhaald, met precies dezelfde emoties, verliest de voorstelling zijn kracht. Er is geen echte ontwikkeling, het stuk begint en eindigt in dezelfde, bijna hysterische, gemoedstoestand, al vindt er wel een groot drama plaats.

Instinctief

Mitchell baseert haar wijze van regisseren op de acteermethodes van de Rus Konstantin Stanislavski, die onder andere bekend is omdat uit zijn theorieën het Amerikaanse method acting is voortgekomen. Mitchell is echter meer geïnteresseerd in zijn latere werk, waarin hij stelt dat er op een bepaalde situatie altijd eerst een instinctieve fysieke reactie komt voordat de emoties komen. Zij maakt als voorbereiding van haar regie een nauwgezette partituur van de tekst, die door iedereen die aan de voorstelling meewerkt gebruikt wordt, waarbij ze alle gebeurtenissen benoemt die volgens haar van invloed zijn op het verhaal. Bij haar moet een acteur een emotie niet voelen, maar op perfecte wijze fysiek weergeven. Vooral het eerste deel van De Meiden laat zien dat deze werkwijze erg mooi en meeslepend toneel kan opleveren.

Ook al is deze voorstelling uiteindelijk niet helemaal gelukt, het zou fijn zijn als Toneelgroep Amsterdam Mitchell de gelegenheid geeft het Nederlandse publiek met meer van haar interessante ideeën kennis te laten maken.