Tijdschriften over literatuur

Ooit straalden literaire tijdschriften een zeker karakter uit, meestal geruggesteund door een streng programma dat door een eensgezinde redactie en geestverwante scribenten zelden helemaal werd waargemaakt. De Tirade in kwestie lijkt een product van een stomtoevallig bijeengeharkt netwerkje. Door de teloorgang van de verzuiling is uitwisselbaarheid allerwegen een wezenskenmerk van jewelste geworden. Verschillen van welke aard ook komen met gemak op een hoop terecht en consensus is al gauw saai.

Wat heeft uitgever Van Oorschot met Tirade voor? Traditie? Dat is in een tijd waarin tradities liefst sneuvelen een sentimentele reden. Visitekaartje? Zoiets is niet voor anderhalve man en een paardenhoofd bedoeld. Kweekvijver voor nieuw talent? Vlaams onderzoek schijnt onlangs uitgewezen te hebben dat 70 procent van de vigerende schrijvers geworteld is in een of ander literair tijdschrift. Maar ja, beginnende schrijvers staan tegenwoordig velerlei mediamieke wegen open om bij uitgevers in het speurende oog te vallen.

Markt
Feit is dat een beetje markt nauwelijks te veroveren is en dan ook uiterst klein blijft. Op verkooppunten zijn de bladen onvindbaar of vallen niet in het oog. Bijna standaard tellen ze een keurige mix van fictie, gedichten en essays. Als je een dikke zaterdagkrant of een weekblad koopt, vind je daarin waarschijnlijk meer van je gading. Van mindere c.q. andere kwaliteit?

Bastiaan Bommeljée zegt het bestaansrecht van zijn Hollands Maandblad te ontlenen aan de massa’s auteurs die aan zijn hek staan te rammelen om gepubliceerd te worden. Maar dat zegt vooral iets over de publicatiedrift van mensen met schrijfdrift en nog niet erg veel over de kwaliteit van het aanbod. Bovendien, zou je toch denken, moet het aanbod van tekst in enige verhouding staan tot de vraag bij het lezerspubliek, en die klinkt niet echt luid en duidelijk.

Terug naar onze Tirade. Vier dichters komen moeizaam tot hun gegunde recht tussen de neus en lippen van verhalen en essays. Zo pakkend zijn ze ook niet. Je houdt ze na lezing voor gezien en bladert verder. ‘Alma’ heet de vreemde dame in een knap schetsje (ze komt en verdwijnt voor je er erg in hebt) in een ietwat kokette stijl.

Essays
Het secundaire voert de boventoon, zoals twee Reve–lezingen, uitgesproken ter opluistering van Nop Maas’ biografie deel 1. Een artikel over de aloude arbeidswereld bevat weinig opmerkelijks. Of de lezer alsnog zit te wachten op een uitgebreide bespreking van Edwin Mortiers roman Godenslaap is de vraag. Piet Gerbrandy ontsleutelt onder zijn vergrootglas dichter Hans Favery. ‘Vollopen in het ontbrokene, daar komt het op aan.’ Met die slotzin valt volledig in te stemmen.

Willem Jan Otten werpt een aardig licht op Vondel, beiden laat katholiek geworden. Otten leest qua stijl en interesses enigszins als een nakomeling van de ons pas ontvallen Kees Fens. Deze betrachtte vaak een intrigerende afstand tot het roomse geloof, terwijl Otten zich er niet met zijn volle gewicht aan lijkt over te kunnen leveren. Dat leest prettig.

Maandelijks schrijft hij in het katern ‘Letter & Geest’ van dagblad Trouw. Zijn Vondel–essay, dat naar het eind toe enigszins zwabbert door geliefkoosde begrippen als genade en vrijheid, was dus naar alle waarschijnlijkheid ook zonder een literair tijdschrift wel aan het licht gekomen.

Tirade verschijnt bij vijf maal per jaar bij Uitgeverij Van Oorschot. Losse nummers kosten € 12,50. Dit nummers bevat 129 pagina’s. ISBN 9789028210622

Zie ook in deze reeks: 1. Het Trage Vuur, 2. Passionate Magazine, 3. Tzum, 4. De Revisor, 5. Armada, 6. Bunker Hill, 7. Raster, 8. De Gids, 9. Hollands maandblad, 10. Hard gras, 11. Parmentier, 12. Deus ex Machina, 13. Het liegend konijn, 14. Lava, 15. Yang, 16. Vooys, 17. De Parelduiker, 18. Filter en 19. Eisner.