Heb uw naaste lief

Een agora is een marktplein of centrum van een stad in de Romeinse tijd waar het sociale leven zich afspeelde. Letterlijk betekent het verzamelplaats. De film speelt zich af in Alexandrië (toen nog onder Romeinse heerschappij) aan het einde van de vierde eeuw, waarin het polytheïsme op gewelddadige wijze plaatst moest maken voor het christendom. De gewelddadige opstand van de christenen richt zich uiteindelijk op de bibliotheek van de agora waar de kennis van de oude wereld opgeslagen ligt.

Groep volgers

Het verhaal centreert zich om de wiskundige, astronoom en filosofe Hypatia (Rachel Weisz). Hypatia heeft echt bestaan en was zeer populair en werd overal gerespecteerd. Ze gaf les en had een groep van leerlingen en volgers om haar heen verzameld. Ze had er geen moeite mee om naar plaatsen te gaan waar alleen mannen toegelaten werden en daar in het openbaar te spreken. Na haar dood is ze zo veel mogelijk uit de geschiedenis gewist. In de film wordt verder de slaaf van Hypatia, Davus gevolgd die haar bewondert en verliefd op haar wordt. Davus komt in contact met het christendom en bekeert zich, op zoek naar zijn vrijheid. Hierdoor komt hij lijnrecht tegenover Hypatia te staan. Zij weigert zich aan te passen en wil in de wetenschap blijven geloven. Ze probeert dan ook zo veel mogelijk perkamentrollen te redden als de bibliotheek aangevallen wordt.

De film doet grimmig aan. Amenábar weet de onderlinge dreiging tussen heidenen en christenen goed weer te geven door de grauwe beelden. Het lijkt alsof er continu een zwarte wolk boven de personages hangt. Waarbij de ‘goede’ mensen gekleed gaan in lichte of gekleurde kleding en de ‘slechte’ mensen gekleed gaan in sombere donkere kleding. In een shot staat het beeld letterlijk op zijn kop. Ook wordt er enkele malen uitgezoomd op de aardbol vanuit de ruimte, waarschijnlijk om te laten zien dat fundamentalisme van alle tijden is. In de dreiging staat de deugdzame en intelligente Hypatia die zich niet zomaar tot de liefde of een ander geloof laat verleiden. Het is goed om Rachel Weisz (die toch het meest bekend is van bijrollen zoals in The Constant Gardner en de The Mummy-reeks) in een dragende rol te zien. Ze weet Hypatia op een elegante, maar toch krachtige manier neer te zetten.

Filosofie

Agora is de vijfde lange speelfilm van Amenábar. Na Thesis, Abre los ojos en The Others, die (deels) onder het horror of thrillergenre vielen, lijkt de regisseur zich nu te richten op filosofische vraagstukken. In Mar adentro liet hij al zien dat er meerdere kanten aan een verhaal zitten. Dit laat hij wederom in Agora zien. Amenábar kiest voor een andere invalshoek, die hem niet altijd in dank zal worden afgenomen. De romantische verhaallijnen zijn waarschijnlijk om commerciële redenen toegevoegd, het draagt niet echt bij aan het verhaal en had ook weggelaten kunnen worden. Uiteindelijk kan gezegd worden dat dit mooie historische drama laat zien dat godsdienstfundamentalisme nooit goed kan zijn en dan maakt het niet uit om welke religie dat dan gaat. Kortom: Amenábar lijkt op te roepen tot  religieuze verdraagzaamheid.