Boeken / Fictie

Romeo en Julia in Oost-Groningen

recensie: Bennie Roeters - Gagarins engelen

Stel je voor: je bent zeventien, het zijn de jaren zestig en je woont in Nieuw Scheemda, Oost-Groningen. Waarschijnlijk droomde je net als Roelf, hoofdpersoon van Gagarins engelen van Bennie Roeters, van een leven buiten de provincie. Ver weg van de beklemming en troosteloosheid van het platteland, waar klassenverschillen de omgang met je grote liefde onmogelijk maken.

Roelfs grote liefde is Pip. Elke vrijdag ontmoeten ze elkaar in de groezelige bioscoop De beurs in de stad. Woorden worden er nauwelijks gewisseld, maar gevreeën wordt er des te meer. Buiten de muren van de bioscoop bestaat hun relatie niet; na de filmvoorstelling gaan ze allebei hun eigen weg. Zorgvuldig proberen ze hun relatie geheim te houden, maar wanneer ze betrapt worden, en Pips vader in de gemeenteraad op de vuist gaat met de vader van Roelf, is het gedaan met de stiekeme ontmoetingen. Want liefde tussen een dochter van een VVD’er en een zoon van een communist is uit den boze.

Mysterieuze oproep

Yuri Gagarin

Yuri Gagarin

Pip wordt halsoverkop naar Engeland gestuurd. Roelf zit intussen in zak en as. Een poging om toegelaten te worden tot de filmacademie, zijn grootste droom, loopt op niets uit. En dan komt er een mysterieuze oproep vanuit Moskou om deel te nemen aan de viering van de vijftigste verjaardag van de communistische revolutie. Roelf besluit op de uitnodiging in te gaan, want de Sovjet-Unie, waar mannen als zijn grote held Gagarin tot grootste prestaties in staat zijn, is voor Roelf het beloofde land.

Aangekomen in Moskou, samen met een aantal reisgenoten die hij in de trein heeft ontmoet, blijkt al snel niets zo te zijn zoals Roelf zich het had voorgesteld. Samen met de anderen wordt hij opgesloten in een studentencampus en gedwongen deel te nemen aan het ‘programm’. Dag in dag uit worden de studenten onderricht in de weldaden van het communisme. Roelf ziet echter al snel de ware aard van het communisme. Tijdens een les op de universiteit werpt hij plotsklaps de docent voor de voeten dat de Sovjet-Unie niets anders is dan een land vol massamoordenaars.

Geloofwaardigheid

Met deze abrupte ommezwaai van Roelf van overtuigd communist naar ‘afvallige’ begaat Roeters een grote fout. Want ook al is het incident in de klas belangrijk voor het verdere verloop van het verhaal, geloofwaardig is het niet. Met geloofwaardigheid lijkt Roeters sowieso niet erg goed overweg te kunnen. Hoe verder het verhaal zich ontwikkelt, hoe meer het lijkt te ontsporen tot een middelmatige thriller. Roeters slaagt er niet in om de gebeurtenissen, in met name het tweede deel dat zich in Moskou en omgeving afspeelt, realistisch op te tekenen.

Toch blijft, ondanks de wirwar van gebeurtenissen en de voorspelbare pogingen van Roelf om te vluchten, het schrijftalent van Roeters onmiskenbaar aanwezig. Met zijn vloeiende schrijfstijl verraadt hij zijn achtergrond als scenarioschrijver voor televisie en film. Ook het uitwerken van de personages kost Roeters geen enkele moeite. Zo weet hij Roelf haarscherp neer te zetten als een dromerige, fantasierijke en vooral nogal onhandige jongen, van wie je alleen maar kan houden.

Ode aan de liefde
Ondanks de soms gebrekkige uitwerking van het plot, kan je niet anders dan het boek in je hart sluiten. Al was het alleen maar omdat Roeters de sfeer op het Groningse platteland, en de omgangsvormen aldaar, treffend weet te vangen. Maar bovenal is Gagarins engelen een ode aan de liefde: die tussen man en vrouw, maar vooral de liefde tussen vader en zoon.