Mammoth

Åmål en volgde die film op met de komische en ontroerende jaren-zeventigtijdscapsule Together. Zijn stemming sloeg om naar de duistere kant in Lilja 4-ever waar het ging over mensenhandel en kinderprostitutie. Moodysson bleef in deze bui hangen en zocht vervolgens het experiment op. In de films A Hole in My Heart en Container zijn de boosdoeners het globale kapitalisme, de toenemende celebrity-cultuur en de oeverloze oppervlakkigheid van de consumptiemaatschappij.

Zijn nieuwste film lijkt op het eerste gezicht een complete ommekeer van de zwaar te verteren stijl van zijn twee voorgaande films. Mammoth is een ‘grote’ film in vergelijking met de obscure zwart-wit methoden en voortdurende gedachtestroom voice-over van Container. Mammoth heeft ook ‘grote’ sterren zoals Michelle Williams en Gael García Bernal en de narratieve opbouw is die van de mozaïekfilm. Een geliefde methode om een vaag en complex thema als globalisering te behandelen. Moodyssons doel is dan ook om kritiek te bieden op de negatieve gevolgen van deze ontwikkeling. Mammoth is vergelijkbaar met films als Babel en Syriana; verschillende personages verspreid over de aardbodem zijn verbonden met elkaar door economische of emotionele banden.

Globale oppervlakkigheid

Williams is een chirurg en Bernal een ontwikkelaar van games; het symbool van de dynamische creatieve klassen. Ze hebben een loft in New York. Strak ingericht, kunst aan de muur, drie dure designerlampen naast elkaar en een keuken met kookeiland. Ondanks deze luxe kan iedere kijker al aanvoelen dat er een heel scala aan mentale welvaartsziekten op zal doemen om het koppel te kwellen. Een film over gelukkige mensen met gelukkige levens levert nu eenmaal weinig drama op. Maar helaas weet Mammoth van de spanning tussen materiële gezapigheid en psychologische onrust geen boeiende cinema te maken.

De zaken die het koppel, en daarmee ook de kijker, aan het denken moeten zetten, worden teweeg gebracht door de Filippijnse huishoudster Gloria die voor de dochter van het gezin zorgt. Gloria stuurt ondertussen het geld dat ze verdient naar haar zonen in de Filippijnen. De film toont de levens van deze kinderen parallel aan de levens van de andere personages. Bernal moet vervolgens voor een megadeal naar Bangkok en vliegt in een gecharterde privéjet naar Thailand. In het vliegtuig krijgt hij een relatiegeschenk: een peperdure pen gemaakt van de botten van een mammoet. Eenmaal in Bangkok kan Bernal niet wennen aan zijn steriele, maar luxe hotel. Hij besluit om door het land te trekken en zoekt bewust een goedkope strandhut, zodat hij weer in contact kan komen met het simpele leven. Op een avond stappen komt hij in contact met een hoertje dat hij hoopt te redden van haar lot.

Voorspelbare geruststelling
Veel recente mozaïekfilms gaan over connecties die op verschillende niveaus bestaan, maar niet zorgen voor een werkelijke empathie tussen mensen. In Mammoth zijn er connecties die in het voordeel werken van het rijke Westen, zoals de stromen van goedkope arbeidskrachten in de vorm van huishoudsters naar de Verenigde Staten. Of de stroom van westerse toeristen naar Thailand die genieten van het land, maar ook de seksindustrie. Moodysson wil met Mammoth deze zaken ter discussie stellen, maar slaagt er niet in om te verrassen of je daadwerkelijk mee te laten voelen met de dilemma’s van zijn karakters. Deels is dat te wijten aan een clichématige aanpak. Williams en Bernal hebben het in hun rollen vooral erg druk als werkende ambitieuze mensen. Daarnaast hebben ze moeite om te ontspannen. Er vliegen in telefoongesprekken tussen het paar wat dialogen voorbij in de trant van ‘ik kan niet meer uitrusten’, ‘wij moeten op vakantie’ en ‘we moeten meer tijd met onze dochter doorbrengen’. Gloria gaat daarentegen naar de kerk en is zoals zij door Marife Necesito gespeeld wordt de goedheid zelve. Haar personage krijgt van Moodysson weinig ruimte om zich te ontwikkelen. Williams weet wat meer complexiteit in haar rol over te brengen. Met moeite accepteert zij dat haar dochter meer tijd met de huishoudster doorbrengt en dat zij een kind op de operatietafel niet kan redden van de dood.

Het verhaal is echter al voorbij voordat er zaken uitgediept worden. De moraal is dat het gezin de hoeksteen is van een steeds veranderende complexe wereld. Het geleerde inzicht van het koppel is dat ze zich niet meer moeten focussen op designerlampen, maar meer tijd in elkaar moeten steken. Omgekeerd keert de Filippijnse huishoudster weer terug naar haar zoon nadat hij door een westerse man is aangerand. Met deze geruststellende conclusie verdwijnt de angel van de kritiek op de complexe werkelijkheid die Moodysson eigenlijk zou willen aankaarten. Het was Michael Haneke die het in Code Inconnu gelukt was om een verontrustende mozaïekfilm te maken zonder terug te vallen op schijnbaar universele waarden zoals die terugkomen in publieksfilms. In dat opzicht is Code Inconnu in zijn kilheid een film die meer recht doet aan de complexiteit die voortkomt uit globalisering en moderne menselijke relaties. Als Moodysson nog niet uitgestreden is tegen de moderne wereld, zou je hopen dat hij voor zijn volgende film niet zwicht om het complexe te bagatelliseren.