mightysociety6: hoe ook ik de oorlog mee naar huis nam

Vanuit Nederland wordt de Nederlands-Afghaanse marechaussee Marwash (‘noem me maar Marco’) naar de vallei gestuurd om onderzoek te doen naar het handelen van Prins en zo nodig orde op zaken te stellen. In het aftandse Nederlandse legerkamp, waar een broeierig-afwachtende sfeer hangt, treft hij niet alleen de naar Schubert luisterende kolonel en zijn gevaarlijk rechtlijnige ondergeschikte, maar geheel toevallig ook zijn zus, die Afghaans filmster wil worden en minnares is van Prins.

Meesterlijk

Zo ongeveer luidt de aanzet van mightysociety6: hoe ook ik de oorlog mee naar huis nam van theatermaker Eric de Vroedt. In de eerdere afleveringen van zijn tienluik MightySociety heeft De Vroedt aangetoond er een meester in te zijn de Grote Verhalen van deze tijd, zoals globalisering, medialisering en terrorisme, terug te brengen tot indrukwekkende petites histoires van gewone mensen. Daardoor worden de effecten van die grote onpersoonlijke ontwikkelingen invoelbaar, begrijpelijk en persoonlijk gemaakt. Dat maakt De Vroedts werk belangrijk en waardevol.

Het uitgangspunt van deel 6 is nog steeds sterk. Ook voor de personages uit dit deel is het politieke persoonlijk en het persoonlijke politiek. Doordat zijn zoon is ontvoerd, krijgt Prins’ handelen (of niet handelen) als door Nederland uitgezonden militair een persoonlijk karakter. Bovendien wordt in hem het dilemma van een missie in Afghanistan voelbaar. ‘Je bent niet vrij als ingrijpen en nietsdoen allebei even slecht zijn’, roept hij op een gegeven moment uit. Zijn ondergeschikte Blom is daarin een angstaanjagende tegenpool. Niet nadenken, maar handelen is zijn parool. Op het gevaar af dat dat tot burgerdoden en politiek ongemakkelijke situaties leidt. Ook in het personage van Malalai, de zus van Marco, wordt een dilemma zichtbaar. Zij wil niets liever dan dat die Nederlanders uit haar land vertrekken, maar kan ondertussen ook niet zonder de bescherming van diezelfde Nederlanders als ze haar dromen (zangeres en filmster worden, zoals haar moeder) waar wil maken.

Rommelige overkill

Het zijn allemaal interessante facetten van de oorlog in Afghanistan, maar toch is dit zesde deel tot nu toe de minste geslaagde aflevering. Hoe helder en treffend de vorige delen waren, zo rommelig en afstandelijk lijkt mightysociety6. Het plot, heel losjes gebaseerd op Joseph Conrads Heart of darkness, is ongeloofwaardig, hangt van toevalligheden aan elkaar en leidt uiteindelijk nergens toe. Dat de personages niet handelen is niet erg, dat kan ook heel spannend zijn, maar de herhaling van zetten, die De Vroedt op het toneel zet, begint op een gegeven moment te irriteren. De onverwachte wending waarin ook nog eens de dochter van Prins uit de lucht komt vallen (hoe komt ze eigenlijk die afgegrendelde vallei in? En wat komt ze eigenlijk doen?), helpt dan al niet meer.

Hoewel vooral Bram Coopmans als Prins en Hein van der Heijden als Blom voortreffelijk twee instabiele militairen weten neer te zetten, waarbij ze een spannende balans weten te vinden tussen een lichte en grimmige speelstijl, maakt ook het overvolle acteren het geheel rommelig. Veel gebaren, rare stemmetjes, tussenzinnetjes, dansjes, geschreeuw, getier en ander gedoe zijn wellicht luchtig en geestig, maar leiden uiteindelijk af van waar de voorstelling eigenlijk over gaat.

Het feit dat alle personages uiteindelijk de oorlog in zich dragen en, zoals de ondertitel al suggereert, straks mee naar huis gaan nemen, raakt niet meer, is niet meer invoelbaar. En daarmee heeft De Vroedt zich zijn sterkste mightysociety-troef uit handen laten nemen.