Zwartboek

Zijn nieuwste film, Zwartboek, vertelt het verhaal van de Joodse Rachel Stein (Carice van Houten). Nadat haar onderduikadres op het platteland is gebombardeerd en haar familie tijdens een vluchtactie wordt geliquideerd, komt Rachel in aanraking met een groep actieve verzetsstrijders. Omdat ze naar eigen zeggen niets meer te verliezen heeft, besluit ze hen te helpen onder de naam Ellis de Vries. Haar taak is niet de geringste. Ze moet infiltreren bij de SS en als informante aan de slag gaan om een lek in de ondergrondse te ontmantelen. Rijke Joden, zoals Ellis’ ouders, wordt een veilige vluchtroute naar Brussel beloofd, maar dat blijkt een valstrik die opgezet is door SS’ers, in samenwerking met iemand uit het verzet. Het is aan Ellis om mee te helpen deze mol op te sporen. Dat haar dubbelleven vol gevaren is, behoeft geen uitleg. De situatie wordt zelfs nog complexer wanneer Ellis gevoelens begint te ontwikkelen voor Hauptsturmbahnführer Müntze, de man van wie ze informatie moet zien los te peuteren.

Dubbel

De spanning in deze film zit hem erin dat de grens tussen vriend en vijand vaak een erg dunne en onduidelijke lijn is. En dat, in een tijd waarin zekerheden niet bestaan, vertrouwen al snel in een zaak van leven of dood kan veranderen. Zwartboek is dan ook vergeven van karakters met dubbele gezichten en al even dubbele motieven. Dit maakt niet alleen de verhaallijn erg interessant, maar vergt ook het neusje van de zalm wat acteerwerk betreft. Carice van Houten laat in dit licht zonder meer een sterke acteerprestatie zien; de karakterontwikkeling in haar rol van naïef meisje tot zelfbewuste vrouw geeft ze op een bijzonder geloofwaardige manier vorm. En ook gevierde acteurs als Thom Hoffman en Derek de Lint zijn uitermate geknipt voor hun rol als verzetsstrijders.

Hoewel Zwartboek een Nederlandse film is, is de Hollywood-hand van Verhoeven merkbaar. Onder het mom van “everything is bigger in America” trekt hij alle registers open om ook op het visuele vlak een blockbuster te creëren. De cinematografie is dan ook tot in de puntjes geperfectioneerd. Strak camerawerk, goed gekozen achtergrondmuziek en prachtig aangeklede decors en settings dragen sterk bij aan de optimale beleving van de film.

Wat is vrijheid?

Maar naast de intrigerende verhaallijn, de strakke cinematografie en het sterke acteerwerk, is het voornamelijk de thematiek die je als kijker bij blijft. De film is immers meer dan een verhaaltje over Jodenvervolging en heldendaden in de Tweede Wereldoorlog. Tijdens de bevrijding komt er voor Ellis het moment om haar daden uit het verleden te overdenken; welke weerslag zullen deze hebben op haar toekomst? Haar wanhopige uitroep “houdt het dan nooit op?”, is nu net de kern van het hele verhaal. Want wanneer is vrijheid echt vrijheid? En in hoeverre kan je vrij zijn, als je voor de rest van je leven gevangen zit in een traumatisch verleden?

Zwartboek is wat dat betreft een film die zowel in verhaal als in beeld goed vormgegeven is. Mooi aan de buitenkant, interessant aan de binnenkant. Een combinatie die zeker als Oscarwaardig aangemerkt kan worden.