Toonstra wint Groninger Studentencabaretfestival

Vorig jaar ging het cabaretduo Ozzy en Tom aan de haal met prijs. Maar toen waren er nogal wat klachten over de kwaliteit van de finalisten. Presentator Bert Visscher kondigt van te voren aan dat de bezetting dit jaar sterker is en dat we een spannende strijd mogen verwachten. Ook het publiek lijkt te rekenen op een leuke avond: het wemelt van de studenten en studentes, die vlak voor aanvang van de voorstelling wanhopig zoeken naar hun plaats en bij het vinden daarvan op zoek gaan naar lege plekken met een beter uitzicht. Studentikoos begint de finale van het Cabaret Festival dan ook een kwartier te laat, maar door de bekende snelheid van gastheer Bert Visscher is deze achterstand al snel weer ingehaald.

Aan elkaar gewaagd

Ook bij de finalisten is er geen gebrek aan snelheid. Flitsend vertolken ze hun programma, waarbij verder opvalt – ook voor de jury – dat ze erg gericht zijn op hun eigen leven en weinig naar buiten kijken. Het zijn aan elkaar gewaagde kandidaten, die – ook opvallend- dit keer weinig gebruik maken van muziek. Alleen winnaar Anne Jan Toonstra bespeelt virtuoos een piano, terwijl hij spot met de jazz-muziek en een cursus Hollandse liedjes voor moslims geeft. “Er is er één besneden, hoera, hoera” is één van de vertolkingen, waarmee Toonstra zijn kracht weet te etaleren.

Zijn show getiteld Hikikomori (naar een Japans fenomeen waarbij jongeren zich opsluiten op hun kamer) wisselt echter nogal van stemming en performance. Met zijn liedjes en het typetje van de rokende en zingende travestiet Joyce weet hij het publiek optimaal te overtuigen, met zijn kaboutersketch lukt dit totaal niet. Het verhaaltje weet niet te boeien en is bovendien door de stemvervorming niet te verstaan. Kortom, het is pappen en nathouden bij Toonstra. Regelmatig komt de tweevoudig winnaar van het Rotterdamse Cameretten (als onderdeel van het duo Anne Jan en Sofie) in hem naar boven, maar in het geheel komt zijn verhaal wat ongestructureerd over. Dat komt vooral door de snelle aaneenschakeling van al zijn gedachtekronkels, waarbij je je continu afvraagt wat de Groningse cabaretier hier nu mee wil zeggen. Alles irriteert hem, of het nu gaat om de honger in Afrika (“Is dat nu weer een rage daar of zo? Een hele tijd hoor je niets en nu ineens weer wel.”) of om televisieprogramma’s waar je jezelf of auto om kan laten bouwen. Maar wat hij daarmee nu precies duidelijk wil maken blijft de vraag.

Rust

Na de van de hak op de tak springende Toonstra is de show Over de top van Martijn Koning een oase van rust. Daarnaast valt op dat hij als enige van de finalisten geen gebruik maakt van decorstukken. De rechtenstudent, die als standupper eerder op de Uitmarkt en Lowlands stond, heeft meer dan genoeg aan zijn stem. Toch duurt het even voordat hij het publiek weet te boeien met zijn verhaal over zijn studie- en werkleven. De essentie van dit verhaal is al snel duidelijk – namelijk dat hij nergens in geslaagd is – en daardoor vermindert de nieuwsgierigheid naar de rest van zijn voorstelling al snel. Maar met actuele en gewaagde grappen over onder meer de jongen die van de Martinitoren werd geduwd of het meisje dat in Leeuwarden tot twee keer toe in brand werd gestoken, laat hij werkelijk zien wat hij in zijn mars heeft. “Een vriend tegen de brandstichter: wat hoor ik nu, is het uit?” De potentie is bij Koning zeker aanwezig, maar in zijn voorstelling Over de top durft hij zich te weinig daadwerkelijk te laten gaan, of zijn potentiële engagement aan het publiek op te leggen. Het is teveel naar binnen gericht, of zoals de jury het verwoordt “te veel staren naar de navel.”

Het is opnieuw een grote sprong naar de derde finalist van deze avond: het Utrechtse trio Borleffs, Logman en De Waard. Met hun zeer fysieke vertolking van het studentenleven doen ze qua beeldvorming en tomeloze energie even denken aan The Ashton Brothers. Maar de kern van de voorstelling is toch meer gebaseerd op de Lullo’s van Jiskefet. In de voorstelling Laag wordt het standaard beeld van een mannelijke student treffend neergezet: zittend op een bank met een flesje bier kijkend naar een pornofilm. Voor serieuze gesprekken is geen plek; wel voor grappige spelletjes. De magistrale verbeelding van het computerspel Super Mario springt daarbij het meest in het oog. Het zou dan ook zeker niet onterecht zijn als het Utrechtse trio er met de prijzen vandoor was gegaan op het Groningse cabaretfestival. Ware het niet, dat de jury het optreden (in vergelijking met die in de halve finale) te slordig vond, en bovendien kun je stellen dat het trio wel erg dicht is blijven hangen bij het studentikoze bestaan.

Lange weg te gaan

Na ruim drie uur vermaak kun je concluderen dat de drie finalisten enigszins de hoop mogen hebben dat ze zich ooit in het rijtje van hun illustere voorgangers zullen scharen. Toonstra is vanwege zijn originaliteit, geloofwaardigheid en vooral ook muzikale capaciteiten misschien wel de meest kansrijke en daarom de terechte winnaar van het cabaretfestival. Maar dat alle finalisten nog een lange weg te gaan hebben wordt duidelijk als het cabaretduo Van Houts en De Ket het podium voor een gastoptreden betreedt. Met het aan de actualiteit refererende nummer Giro 666 steken ze de draak met de actie voor Pakistan. Om nog maar te zwijgen over de prachtige dialoog tussen God, de dood en de Heilige Geest of hun verbeelding van porno-idols. Van Houts en De Ket geven zich bloot; iets wat niet van de finalisten op deze cabaretavond gezegd mag worden. Maar goed, ze zijn net begonnen…

Meer informatie over het Groninger Studenten Cabaret festival vind je hier En mocht je nieuwsgierig zijn geworden naar de genoemde cabaretiers: de winnaars gaan een tournee maken langs de theaters in Amsterdam, Rotterdam en Den Haag.