Jong talent zet Groningen op zijn kop

November een grijze, grauwe maand? Niet in Groningen! Daar vond ook dit jaar weer het Jonge Harten Festival plaats, van 18 tot en met 26 november. Het is een festival vol jong talent en energie. 8WEEKLY wilde dat wel eens met eigen ogen bekijken.

In de hele stad Groningen waren tijdens het Jonge Harten Festival voorstellingen te zien. Zowel grote als kleine theaters werken mee en er is locatietheater. Het festival strijkt al vele jaren neer in de hoofdstad en is dit jaar toe aan de veertiende editie, maar blijft altijd een jong karakter houden. Dat komt mede door de samenwerking met Groninger scholieren en studenten, die bijvoorbeeld een eigen radioshow maken of het festivalmagazine volschrijven. Gezelschappen als De Noorderlingen en Het Syndicaat komen vrijwel ieder jaar met een nieuwe voorstelling naar het festival, maar er worden ook verrassende internationale stukken naar de noordelijke hoofdstad gehaald. 

Jonge Harten hoopt een jong publiek te bereiken. Daarom zijn er niet alleen energieke voorstellingen (waarin circus en dans een belangrijke plaats innemen), maar is er ook steeds meer ruimte voor muziek. Zo trad onder andere de jonge Nederlands-Amerikaanse zangeres Signe Tollefsen vorige maand op. Het festival probeert de stad steeds meer voor zich te winnen door de randprogrammering in verschillende cafés te situeren. Zo wordt er driemaal een talkshow verzorgd en is een installatie van zeven jonge kunstenaars over de toekomst van het theater te zien op het festival.

Lees hier de recensies: No Comment | Good Cop, Bad Cop – Kassys |Het Portret van Dorian Gray – Theater Artemis | Kinetica – De Noorderlingen | Krijg nou Titus! – TG Siberia | Zero – Het Syndicaat

Dorian Gray is een knappe, jonge jongen met blond haar en een onbezonnen karakter. Hij kan niet stil zitten, wil eigenlijk liever naar buiten dan poseren voor vriend Basil, die hem portretteert. Met zijn schoonheid weet Dorian altijd veel voor elkaar te krijgen, maar nu moet hij toch echt even op die kruk blijven. En stil zitten. Dan verschijnt Lord Henry ten tonele. De Lord vertelt Dorian over de vergankelijkheid van schoonheid. Het maakt Dorian doodsbenauwd: hij wil zijn knappe trekken niet verliezen. Werd dat schilderij van Basil maar ouder, en niet hij! Dorians wens wordt vervuld: waar het portret lelijker wordt, blijft Dorian ongeschonden. Maar deze kunstgreep blijkt een schaduwzijde te hebben.

In 1890 verscheen de roman The Picture of Dorian Gray, van de controversiële Britse auteur Oscar Wilde. Het verhaal over invloed, verantwoordelijkheid en esthetiek, werd door Theater Artemis bewerkt tot een jeugdvoorstelling van zo’n anderhalf uur. Geen eenvoudige taak. Het verhaal is complex en – zeker voor een jong publiek – niet op alle vlakken even toegankelijk. De erotische spanning tussen mannelijke personages in de roman zijn grotendeels verdwenen en delen van het verhaal zijn sterk versimpeld.

Dorian Gray, gespeeld door de Vlaamse Matthias van de Vijver, blijft in eerste instantie een behoorlijk oppervlakkig personage. Gelukkig wordt de voorstelling langzaamaan gelaagder en krijgt ook Dorian meer vorm. Zo wordt een scène met een bordeelbezoek en opiumgebruik schitterend gebracht. Zonder uit te leggen en iedere complexiteit weg te nemen, worden roes en vrijpartij deels uitgespeeld, deels gesuggereerd. Hier wordt de verbeelding van het publiek wél geprikkeld en is de tweestrijd van Dorian voelbaar. Hij is niet alleen een onbezonnen jongeling meer, maar heeft ook wroeging, terwijl hij zijn wandaden probeert te verbergen en rationaliseren.

Ondanks de wisselende diepte van zijn personage draagt Van de Vijver Het Portret van Dorian Gray met verve. Hij weet de slinkse Dorian het verleidelijke randje te geven dat hij in het verhaal nodig heeft. Ook Jobst Schnibbe levert een indrukwekkende prestatie als de manipulatieve Lord Henry en Fabian Jansen is ronduit ontwapenend als de bezorgde Basil. De sterke acteerprestaties redden het begin van de voorstelling, waar het ontklede verhaal net iets te veel uitlegt. Gelukkig krijgt het verhaal van Wilde halverwege de diepte terug die het verdient. (Elisabeth Oosterling)

Krijg nou Titus!
TG Siberia
Regie: Floris van Delft
Gezien op 22 november in Grand Theatre te Groningen
De acteurs van Theatergroep Siberia hebben lak aan schimmige symboliek en verborgen boodschappen. Ze maken het meteen maar even duidelijk aan hun publiek: dit is een bewerking van Titus Andronicus, het wreedste stuk van Shakespeare, en het gaat over wraak. Ze overleggen nog hoe ze het stuk moeten brengen, maar daarover zijn ze het al snel eens: zo rauw, geil, bloederig en gewelddadig mogelijk. Oh ja, en tegen het einde van de voorstelling liggen er 31 lijken op het toneel, dan weten de toeschouwers dat ook maar vast.

De acteurs maken hun beloften meer dan waar. De voorstelling begint met de moord op 21 zonen van de Romeinse generaal Titus Andronicus, tijdens een veldtocht tegen de Goten. Bebloede afgehakte handen symboliseren deze doden. Titus (een mooie, ingetogen rol van Koen Wouterse) geeft meteen al aan dat hij weinig wraakgevoelens koestert. Als soldaat is het risico dat je sterft groot, zo redeneert hij. Maar hier nemen de andere acteurs geen genoegen mee. Ze dagen Titus verder en verder uit om wraak te nemen. Dat is toch de beste remedie tegen het verdriet dat je is aangedaan?

Titus krijgt het zwaar voor zijn kiezen. Hij vermoordt bij thuiskomst in Rome de zoon van Tamora, de leider van de Goten en zijn belangrijkste krijgsgevangene. Niet omdat hij het zelf wil, maar omdat dit van hem verwacht wordt. Tamora zweert vervolgens wraak op hem en zijn familie. Ze trouwt met de Romeinse keizer, zorgt ervoor dat Titus’ dochter Lavinia wordt verkracht en verminkt en weet een van de twee overgebleven zoons van Titus ter dood veroordeeld te krijgen. Nog wil Titus niets van wraak weten. Pas tegen het einde komt zijn woede en verdriet tot uitbarsting en dat levert een hoop extra doden op – en de wraak blijkt uiteindelijk niets op te lossen.

Krijg nou Titus! is een heerlijk rauwe voorstelling. De acteurs spelen verschillende rollen en dat zorgt voor veel humor. Ze hebben duidelijk plezier in hun spel en vullen elkaar perfect aan. De voorstelling weet het grotendeels jonge publiek mee te slepen in het eeuwenoude verhaal, door precies de juiste vorm te kiezen: snel en geestig, met lekker veel seks en geweld en een duidelijke boodschap (zonder rijm, want het is per slot van rekening 2011). Bovenal neemt de voorstelling zichzelf niet te serieus en dat is verfrissend. Dit is hoe goed jongerentheater moet zijn. (Miranda ten Wolde)

No Comment
Dirk Sonneveld, Karin Post, Hanneke Schriever, Pieter Angeneind, Anna Schurau, Lene Kauper, Lisanne Hakkers, Sofie Doeland
Gezien op donderdag 24 november in Academie Minerva te Groningen
Diep verstopt in kunstacademie Minerva staat de installatie No Comment: een grote houten kubus met het hoofd van koningin Beatrix op de voorkant. In het kader van het Jonge Harten-festival geven acht Groningse kunststudenten hun kijk op de ‘toekomst van het theater’, zoals ze het zelf verwoorden.

Het is even zoeken, als gast in het academiepand aan de Praediniussingel. De baliemedewerkster fronst, maar dan verschijnt een glimlach om haar lippen: ‘bedoel je die kubus waar je op je buik in moet liggen?’ Ze stapt achter de counter vandaan: ‘ik loop wel even mee!’ Eén trap hoger zitten twee Jonge Harten-vrijwilligers achter een laptop. Ze lijken verbaast iemand te zien, maar groeten vriendelijk. ‘Er mogen niet meer dan zeven mensen per keer in’, grijnst één van beiden later, ‘daarom zitten wij hier.’ De jongen grinnikt. ‘Maar zeven… Dat is nog niet voorgekomen. Het loopt geen storm.’ Waarschijnlijk komt dit mede door de ongunstige locatie van No Comment. Het Minerva-pand ligt op flinke afstand van de andere Jonge Harten-activiteiten en zelfs als je eenmaal binnen bent, is het nog even zoeken. ‘Maandag was ik hier de hele dag. Toen hadden we in totaal zeven man.’

De baliemedewerkster klimt inmiddels bedreven de installatie in. De steile loopplank op, tot je moet bukken voor het plafond en dan rechtsaf. De houten stellage is overdekt, aan de voorkant is de kubus verzien van oranje glas, waar wat licht door naar binnen valt. De dame van de balie ligt inmiddels op haar buik. ‘Zo doe je dat’, demonstreert ze en kijkt door de opening in de vloer van de kubus. Op de grond, beneden haar, worden videobeelden getoond. Er is veel water te zien, meiden drijven op hun rug, zinken een stukje, verdrinken bijna om dan weer boven te komen. Ondertussen klinkt zachtjes gemompel.

Het is een eigenaardige ervaring om op je buik bovenin een kubus te liggen en naar drijvende mensen te kijken. Volgens het papiertje bij de uitgang van de installatie willen de jonge kunstenaars in deze turbulente maatschappelijke tijden ‘worstelen en boven komen’, nu ‘het water hen aan de lippen staat’. In de rust van de kubus, hebben de beelden eerder iets sereens. Het maatschappelijk protest waar de makers in hun pamflet over spreken, lijkt ver weg. Het theater dobbert, zo te zien, kalm de toekomst in. (Elisabeth Oosterling)

Good Cop, Bad Cop
Kassys
Regie: Liesbeth Gritter
Gezien op donderdag 24 november 2011 in het Grand Theatre te Groningen
Tweemaal eerder bezocht 8WEEKLY de voorstelling Good Cop Bad Cop van het Amsterdamse theatergezelschap Kassys: in 2007 de première op het Festival Over het IJ en in 2009 een reguliere voorstelling in de bovenzaal van het Groningse Grand Theatre. Nu, ruim tweeëneenhalf jaar later, staan Esther Snelders, Liesbeth Gritter en Ton Heijligers opnieuw in het Grand Theatre. Dit keer in de benedenzaal, als onderdeel van het Jonge Harten-programma.

Snelders, Gritter en Heijligers moeten de voorstelling inmiddels kunnen dromen. In januari 2012 spelen de acteurs in Amsterdam en is het stuk al bijna vijf jaar te zien. De filmpjes, die op de achterwand van het decor geprojecteerd worden, zijn misschien een tikje gedateerd en de tafel op het toneel ziet er afgeleefd uit, maar Kassys speelt fris en enthousiast door.

De grote vraag luidt: is Good Cop, Bad Cop nog even actueel als bij de première in 2007? Absoluut. De voorstelling gaat over de trend ieders beslommeringen breed uit te meten in realityprogramma’s. Reality-tv beheerst nog steeds de commerciële zenders en het lijkt er op dat het genre nooit meer van de buis verdwijnt. Kortgeleden liepen de gemoederen nog hoog op door kijkcijfersucces Oh Oh Cherso. Het programma, waarin een groep Hagenezen zich bezat in het Griekse Chersonissos, werd en masse bestempelt als “ordinair”, maar ondertussen bekende zelfs Matthijs van Nieuwkerk genietend voor de tv te zitten.

Good Cop, Bad Cop wisselt video-opnames af met live geacteerde scènes. Snelders en Gritter spelen een kat, Heijligers een hond. Ze doen de dingen die huisdieren zoal doen: van een kastje op de grond springen, spelen met een plastic zak en zich tegen elkaar aanvlijen voor een dutje. Maar, iets minder gebruikelijk voor drie beestjes: in de videobeelden becommentariëren ze hun gedrag. Zo ziet het publiek Gritter moeiteloos van een plank springen, maar vertelt zij op het scherm over de verschrikkelijke doodsangsten die zij daarbij uitstond. Het zijn hilarische scènes, waarbij de absurditeit van reality-tv schitterend wordt bloot gelegd.

Kassys speelt op grootse wijze met het fenomeen reality-tv. Toch ontbreekt er iets. Als de werking van de voorstelling duidelijk is, blijft het absoluut komisch, maar er ontbreekt een omslag of extra dimensie. Good Cop, Bad Cop wijst speels én beschuldigend naar reality-programma’s, maar daar blijft het jammer genoeg bij. (Elisabeth Oosterling)

Zero
Het Syndicaat
Regie: Daniëlle Wagenaar
Gezien op 25 november 2011 in NH Hotel De Ville te Groningen
Twee wildvreemde mensen die elkaar via internet ontmoeten en in een hotelkamer afspreken, puur voor de seks. Het is op zich al een mooi gegeven voor een toneelstuk, maar Het Syndicaat gaat nog net even een stapje verder. In plaats van op veilige afstand naar het toneel te kijken, zet regisseur Daniëlle Wagenaar het selecte groepje toeschouwers, een stuk of twintig per voorstelling, midden in de hotelkamer neer waar het allemaal gebeurt.

Zo is het publiek er getuige van hoe een vrouw van midden dertig, gekleed in een ordinair bontjasje, binnen komt met een enorme weekendtas. Al uitpuffend van de reis inspecteert ze de kamer en prevelt ze in zichzelf over waar ze eigenlijk mee bezig is. Omkleden, opmaken, nog even een shotje van dit en een snuifje van dat tegen de zenuwen. De tas gaat overhoop. Waarom komt hij maar niet? Actrice Roos Hoogland weet de spanning flink op te bouwen. Maar als haar date (Alex van Bergen) dan eindelijk binnenkomt, is het toch allemaal niet zo simpel als het leek vanachter het veilige computerscherm.

De kracht van de voorstelling is dat je als publiek er boven op zit. De acteurs creëren een vierde wand, waardoor je het gevoel hebt dat je stiekem zit mee te kijken met iets wat je eigenlijk niets aangaat. Je kunt de acteurs letterlijk aanraken – een licht ongemakkelijk gevoel, met name wanneer de kleren uitgaan en het tussen de twee echt intiem wordt. Tegelijkertijd trekt deze vorm je helemaal mee in het verhaal. De vrouw, die het meest centraal staat in het stuk, blijkt zo haar redenen te hebben voor dit afspraakje. Ze is haar zoontje verloren aan de vrouw met wie haar man er vandoor ging. Ze is zo onzeker en chaotisch dat ze geen mogelijkheid ziet het jongetje ooit nog terug te krijgen. En er is niemand om haar even vast te houden en te zeggen dat het wel goed komt.

Zero is een voorstelling over de schrijnende eenzaamheid van de grote, anonieme stad. Die eenzaamheid weet vooral Hoogland goed over te brengen. Ze speelt heel naturel, wat perfect is voor deze setting. Van Bergen komt iets minder uit de verf met zijn meer afstandelijke speelstijl. Prima voor een klassiek stuk, maar het maakt zijn rol in een voorstelling die het vooral van realisme moet hebben, een tikje ongeloofwaardig. Jammer, want verder is Zero een voorstelling die je niet snel vergeet. (Miranda ten Wolde)