Nette kerel, die Emilio Guzman
Emilio Guzman is de naam, niet Javier Guzman. Emilio, het ‘broertje van’, toert – samen met zijn speelgoedrobot ‘Emilio’ – vanaf september rond met zijn nieuwe voorstelling Alle mensen verzamelen. Daarin spreekt hij over de vluchtelingenkwestie, over de verkeerde berichtgeving omtrent de kwestie en over de persoonlijke connotatie die hieraan vast zit. Het is een boeiende voorstelling, waarin wordt afgerekend met de ‘daar moet een piemel in’-schreeuwer en andere herkenbare, irritante types die Guzman het liefst zou ‘doorwisselen’.
Wie hem hoort spreken, zou het niet denken, maar Guzman is half Spaans. Als driejarige kleuter ontvluchtte hij met zijn moeder Las Palmas en groeide hij als katholiek op in het streng gereformeerde IJssel, een plek waar Emilio en zijn broer en moeder als ‘vreemdelingen’ werden beschouwd. Op de lagere school werd hij samen met andere ‘buitenlanders’ in een apart schoolbankje gezet. Want ‘jullie spreken allemaal buitenlands’, redeneerde zijn juffrouw destijds. Het zijn dit soort mensen met hun domme, ondoordachte opmerkingen die de woede van Guzman aanwakkeren. Zo ook Halbe Zijlstra, die beweerde dat vluchtelingen naar Nederland zijn gekomen voor ‘borstvergrotingen’ en die zich wel heel fel toonde in de Zwarte Pietdiscussie. Maar ook de dikke, luidruchtige kerel in het theater, mensen die niet wachten tot anderen de trein zijn uitgestapt en betogers tegen asielzoekerscentra (‘vol is vol!’) moeten volgens Guzman allemaal weg: ‘wisselen!’. Geëngageerd, netjes en sober: dát is het stijlboek van Guzman is in zijn laatste voorstelling Alle mensen verzamelen.
Beschaafde jongeman
Zelf is Guzman naar eigen zeggen een uiterst ‘beschaafd’ opgevoede jongeman. Zijn nette opvoeding staat hem in de weg om vervelende mensen van repliek te dienen. Dat leidt ertoe dat hij zijn woede afreageert op mensen die dat niet verdienen. Zoals op zijn vriendin, die iedere minuut de sfeer wil benoemen (‘het is gezellig, hè?’). Guzman is duidelijk in hart en ziel een zachtaardige jongen, iemand die vanuit de luwte de wereld waarneemt en wéét waarover het gaat. In precieze verwoordingen weet Guzman uit te leggen hoe de vork in de steel zit, bijvoorbeeld over de vluchtelingenkwestie en de woede van kleine gemeentes daarover, maar ook over algemeenheden. Dat Guzman steeds de juiste woorden weet te vinden is opmerkelijk voor een dyslecticus als hij.
Emilio, die stopte met zijn studie Nederlands om stand-upcomedian te worden, is sinds 2003 lid van Comedytrain en hielp daarnaast mee met de programma’s van zijn broer Javier. In 2011 kwam de Spaans-Nederlandse cabaretier met zijn eerste eigen voorstelling op de proppen: Doen en laten, opgevolgd door Een dunne dekmantel (2014). In laatstgenoemde voorstelling – waarvoor Guzman de Neerlands Hoop-cabaretprijs ontving – vertelde Guzman over zijn lafheid en zijn tekortkomingen. Eenzelfde weg slaat hij ook in met Alle mensen verzamelen. Guzman noemt zichzelf o.a. ‘verwijfd’ en doorstaat de beledigingen die zijn robot Emilio naar zijn hoofd slingert. De functie van die robot is om commentaar te leveren op zowel de maatschappij als Emilio, zodat de ‘echte Emilio’ Guzman daarop kan inhaken.
Op de manier waarop Guzman tot het publiek spreekt, wordt duidelijk dat hij angstig graag ‘aardig’ gevonden wil worden. Zo blijft Guzman na een grap over mongolen het publiek op het hart drukken dat hij daarmee niet doelt op ‘mensen met het syndroom van Down’. De cabaretier is erg gevoelig voor de mening van het publiek; op ieder kuchje (‘kappen nou!’) of instemmend ofwel afkeurend geluid gaat hij in. Wanneer iemand iets mompelt nadat hij ‘Ich habe es nicht gewußt’ heeft gezegd, zegt Guzman quasi-weifelend iets in de trant van: ‘Ach, de oorlog, dat is toch lang geleden en zoveel grijze koppen zitten er toch niet in de zaal.’ Veel grijze gezichten, dát doet de cabaretier pijn aan zijn hart, want in de toekomst hoopt hij toch ‘trouwe fans’ voor langere tijd te krijgen. Die heeft de cabaretier ongetwijfeld, want op deze avond is de zaal voor het merendeel gevuld met jongelingen.
Engagement van de kritiek
Kenmerkend voor de shows van Guzman is niet alleen dat hij zichzelf wegcijfert, maar ook dat hij zeer geëngageerd is. Daar waar in Alle mensen verzamelen zowel rechtse politici als vervelende burgers worden uitgefoeterd, sprak Guzman in zijn vorige shows over de (afschaffing van de) verzorgingsstaat en zijn familie. Oftewel: Guzman heeft het over mensen, over het volk, over ons. Door in te gaan op actuele gebeurtenissen, zoals presidentskandidaat Trump en de vluchtelingen, speelt Guzman met alledaagse thema’s die voor iedere bezoeker bekend zijn. Guzman heeft het over dingen die ons allemaal aangaan en wil daar via omwegen – want hij durft geen stelling te nemen – tóch een mening over geven. En om zijn visie te laten horen en zien, moeten alle mensen zich verzamelen in de theaters in heel Nederland.
