Hebbe, hebbe, hebbe

Bij binnenkomst in de Stadsschouwburg hoor je kindergelach en paardengetrappel, er lopen veel pieten rond, er is bisschopswijn, warme chocolademelk en er zijn pepernoten en schuimpjes. Kortom, het is sinterklaasavond. Na het deponeren van een cadeautje (van te voren was aangegeven dat iedereen een kleinigheidje van vijf euro mee moest nemen) in de zak van Sinterklaas mag men de zaal binnengaan. Daar zijn de stoelen vervangen door comfortabele ligbanken en kussens. Het publiek, uitgedost in de feestelijke dresscode wit rood en goud, vleit zich tussen het zachte dons en het heerlijk avondje kan beginnen.

Zelfonderzoek

In de zaal worden we ontvangen door Thomas van Luyn (Kopspijkers, Mike & Thomas Show). Hij waarschuwt ons dat het geen plezierige avond wordt, maar een avond van zelfonderzoek. Hoe gedraagt iedereen zich? Welgemanierd of laat men zijn ware gezicht zien? Is het pakken wat je pakken kan? En wie-oh-wie verdwijnt er in de zak? Op allerlei speelse en serieuze manieren wordt hebzucht aan de orde gesteld.

Gehuld in duisternis

Communicatiewetenschapper en dominee Anne van der Meiden vertelt over de geschiedenis van Sinterklaas. Het verleden van de Sint blijkt in duisternis gehuld; er zijn nauwelijks historische bronnen bekend. Wel weten we uit bronnen uit de zesde eeuw na Christus dat hij rond het jaar 300 bisschop van Myra werd. Dit gebeurde puur toevallig: Myra zat zonder bisschop, en men besloot de eerste die voet over de drempel van de kerk zette te benoemen tot de nieuwe bestuurder van het bisdom. En dit was Nikolaas, die het later tot heilige schopte. Van der Meiden vertelt nog een aantal verhalen over de goedheilig man; sommige bekend (dat zijn personage gebaseerd is op onder meer Wodan) en sommige onbekend (dat hij voorliep op Public Relations: hij was PResbyter, PRotector, PRovisor, PR-orator en PRofessor). Zwarte Piet wordt vaak gezien als het kwaad, omdat Sinterklaas als verpersoonlijking van het goede niet zonder het kwade kan.

Ratten en heiligen

Daarna is het woord aan managementdenker Joep Schrijvers. Hij stelt ons de vraag hoe het met ons talent voor kwaadaardigheid gesteld is. Hij heeft hiervoor in zijn managementboek Hoe word ik een rat? de Zwarte Pieten test opgezet, waaruit blijkt of je valt in de categorie ‘Type Innocentia’, ‘Strijdende Rat’ of ‘Gore Rat’. Een (dronken?) vrouw begint luidkeels commentaar te leveren. Over dat het te lang duurt, dat het verhaal te lang en ongepast is, dat ze andere liedjes wil zingen, et cetera. Ze is ronduit irritant, maar dat sluit goed aan bij de bui van Sinterklaas.

Aftandse bonbondoos

De man met de mijter – een niet erg goedheilige Hans Kesting – komt met luid gebonk, een zwarte Shetlander en een team van hippe pieten (in één van hen herken ik Oscar van Woensel van Dood Paard) de zaal binnen gebanjerd. Hij gaat onderuitgezakt in de grote stoel zitten en begint Nederland en haar bewoners uit te kafferen. Hij vraagt zich luidkeels af waarom hij juist met Hollanders te maken moet hebben, die “kutmiddenstanders, jakhalzen en slaven van de gulzigheid”. Hij weigert de daken nog op te gaan, gaat zijn baard afscheren en “kotst op ons in deze aftandse namaak bonbondoos!”. Op de flyer stond al dat deze Sint “ballen heeft”, en hij laat deze inderdaad bijzonder graag aan ons zien. Figuurlijk, maar ook bijna letterlijk, als hij zijn mantel optilt.

De Zwarte Pieten Award

Eén van de hoogtepunten van het gala is de uitreiking van De Zwarte Pieten Award 2005. Wie heeft de regels aan zijn laars gelapt en ging er vandoor met de buit? Sinterklaas reikt de “Zwarte Piet” uit aan de grootste boef van het afgelopen jaar. Dit keer is dat Talpa-coryfee Jack Spijkerman. Spijkerman bleef zijn medegenomineerden Gonny van Oudenallen, Frits Huffnagel, Sjoerd Kooistra en Jort Kelder ruim voor. De Amsterdammer Spijkerman mag zich met de Zwarte Pieten Award 365 dagen lang ‘graaier van het jaar’ noemen. Hij verruilde deze zomer de VARA voor Talpa in ruil voor veel geld en eigen producties. Met een live-telefoonverbinding accepteert Spijkerman nederig zijn prijs: hij vertelt erg zijn best te hebben gedaan voor de prijs en er trots op te zijn.

Spelelementen

Het is wel erg makkelijk Zwarte Pieten uit te reiken zonder naar onszelf te kijken. En dat was niet de bedoeling van de avond. Vandaar dat we een parcours door de Schouwburg moet afleggen met spelelementen en tests, om zo cadeaus te verdienen, en ons lesje te leren over het kwaad in de mens. Een uur lang krijgt het publiek de tijd om cadeaus te bemachtigen. Dit kan onder meer door het Hebzuchtspel, de Bifi’s Biecht bank, het Oudhollandsch schoenzetten, Biechten bij Rob Oudkerk en een cursus snoepstrooien. Ter vermaak laten klimpieten in het trappenhuis hun souplesse en behendigheid zien. Het is druk bij de spelletjes, er wordt geduwd en getrokken. De hebzucht heeft toch duidelijk de overhand.

De Grande Finale

Op de Grande Finale vertellen De Bifi’s (van het gelijknamige programma van de NPS) en voormalig wethouder van Amsterdam Rob Oudkerk (“want hij kan zo goed geheimen bewaren”) de Sint wat ze aan biechten hebben gehoord. Zo is er een vrouw die in de sauna stiekem een andere man heeft bevredigd terwijl haar vriend onwetend naast haar zat. En er was een vrouw die haar baas heeft ondergekotst toen hij haar vertelde dat hij homo was. Deze twee verdorven vrouwen krijgen onder groot genot van Sinterklaas billenkoek van hem. Andere biechten die genoemd worden zijn mensen die toegeven voor Parool te schrijven, mensen die vreemdgaan (“Saai als je dat toegeeft”, vindt Oudkerk) en een wel erg slechte man die op zijn twaalfde snoepjes heeft gepikt bij De Gruyter. Dan komt het moment suprème, het is tijd om de verdiende cadeaus uit te pakken; onder luid geritsel van papier bewondert iedereen zijn of haar prijs of prijzen.

Warmte

Na afloop is er een feest met DJ Phil en DJ Clyde en zo wordt de avond sfeervol afgesloten. Het gala zelf was alleen niet zo sfeervol als verwacht. Daar was het te druk voor en waren er al snel te veel mensen in een vervelende (niet de gezellige) dronken toestand. De voorspelde blinde hebzucht sloeg ook toe, en het was duwen en trekken geblazen om aan de beurt te komen bij de spelen. Ook rustig een drankje bestellen was er niet bij, dit bleek een vechtspel en een uitdaging op zich. Er was weinig sprake van gezellig samenzijn en welbehagen. Een scheldende Sint bevordert de sfeer ook niet echt, maar het meest vervelende was toch wel de slordige organisatie. De ontvangst liep niet gesmeerd, alles liep uit en een groep mensen werd bij binnenkomst afgeblaft door een medewerkster omdat zij te vroeg de zaal binnen gingen. Dit terwijl de pieten bij de trap hen gewoon welkom heetten. Het Sinterklaasgala is een leuk idee, maar het had toch wat vriendelijker, gemoedelijker en gewoon warmer gekund.