De oudejaarsconferences van 2005 op een rijtje

Wilko Terwijn

Wilko Terwijn beet donderdag al het spits af op RTL 5 met zijn Stand up 2005. Volgens deze vrolijke spring-in-‘t-veld is 2005 in één woord samen te vatten: “Watskeburt?!”. Ontsnapte tbs-ers en liquidaties (inclusief die van een mus) rakelde hij snel op, om duidelijk te maken dat er rare dingen zijn gebeurd. En dan was 2005 natuurlijk ook nog het jaar dat Samir A. en Mohammed B., de “multiplechoiceterroristen” zoals Terwijn ze noemde, terecht stonden. Terwijn vond het absurd dat B. had geoefend op een schaap, maar zag daar ook wel weer de logica van in: “Bij breien moet je ook overhalen en doorsteken”. En daarmee had Terwijn zijn eerste ‘o nee, dat kan je niet zeggen’-reactie van die avond te pakken.

Op een vlotte manier babbelde de stand-upper vervolgens allerlei onderwerpen aan elkaar: de publiciteit rondom weduwe Rachel (“Raggel met haar getatoeëerde wenkbrauwen”), het overlijden van de paus (belachelijk dat de katholieken gingen bidden na zijn dood, want is zelfs de paus niet zeker van een basisplek daarboven?) en de mensen die stenen gooien van een viaduct (volgens Terwijn zijn dat mensen die al heel lang op een wachtlijst staan en hopen dat ze iemand hebben geraakt die hen een nieuwe nier kan bezorgen). Uiteindelijk sloot hij af met een theorie over natuurrampen, geld geven, herdenken en in de file staan. Je moet er maar op komen!

Foto: Martin Oudshoorn

Lebbis en Jansen

Lebbis en Jansen gooiden het op vrijdagavond over een totaal andere boeg. Niet alleen in vergelijking met Terwijn, maar ook in vergelijking met eerdere oudejaarsconferences van het breedsprakige, altijd maar doorratelende duo. Er was zowaar ruimte voor enkele momenten van stilte, als Jansen bijvoorbeeld grapt over een bedreiging aan het adres van Lebbis na het schrijven van een column: “Is Lebbis te ver gegaan of is Nederland anno 2005 niet meer te redden?”. Deze opmerkelijke stiltes herhalen zich als de heren stilstaan bij een terloopse opmerking over een dit jaar overleden vriend, of over het verhaal van de Afrikaanse werkster die niet naar de begrafenis van haar vader kan.

Opvallend is ook dat Lebbis en Jansen in hun conference juist de andere kant kiezen dan je van hen zou verwachten. Over minister Verdonk: “Denk je nu werkelijk dat ze het leuk vindt om asielzoekers uit te zetten?” En over Balkenende: “Het gaat om zijn ideeën; niet om wat voor haar erop zijn hoofd zit.” De nieuwe ingeslagen paden van de heren zorgen ervoor dat de oudejaarsconference van de heren ernstiger van toon is dan anders, maar eigenlijk komt dat hun show alleen maar ten goede. Grappen over de hofstadgroep (“gesubsidieerd straattheater”) of over New Orleans (“Het is lastig zwemmen met een breedbeeld op je rug”) komen hierdoor veel meer tot zijn recht.

Foto: Marsel Loermans

Sjaak Bral

De spraakwatervallen kwamen dus niet van Lebbis en Jansen. Maar daar hebben we Sjaak Bral voor. Op oudejaarsavond bestookte hij de kijkers van de regionale zender TV West met zijn conference Vaarwel 2005!. Het duurde even voordat Bral op gang kwam, maar daarna rende hij in ruim anderhalf uur als een bezetene door het afgelopen jaar. Zou hij nooit moe van zichzelf worden? Gemiddeld elke minuut was het weer tijd voor een ander opmerkelijk voorval. Bral vond 2005 een slecht, radeloos en vooral grimmig jaar en had daar genoeg over te vertellen. Bijvoorbeeld over het referendum, de dood van de paus (“Toen hij dood ging, bedankte hij niet eens voor de bloemen”), Talpa, natuurrampen (“Er zijn nu vissers op Sri Lanka die nu twee vissersboten hebben, terwijl ze daarvoor geen vissers waren”) Mohammed B., Samir A. en hangouderen. Het aardige aan zijn conference was dat hij ook de kleine nieuwsfeitjes meenam, die in de jaaroverzichten meestal worden overgeslagen. Wat dan wel weer inhield dat je werd overspoeld met informatie en niet alle grappen tot je kon nemen.

Bral houdt niet alleen van praten, maar ook van zingen, en dat deed hij dan ook een paar keer tijdens zijn oudejaarsconference. Geen liedjes van hoog niveau, maar wel een aardige afwisseling. Van een raadsel op z’n tijd was Bral ook niet vies. Een voorbeeld: “Weet je wat de overeenkomst is tussen orkaan Rita en onze eigen Rita?” Oplossing: “Alleen de zwarten worden getroffen.” En waar staat de afkorting AIVD ook al weer voor, Sjaak? “Auto Inruilen, Vergeet Diskettes.”

Youp van ‘t Hek

De oudejaarsconference op prime time was – na twee jaar zonder hem – weer eens weggelegd voor Youp van ’t Hek. Helaas kwam hij in zijn show Het Zelfmoordcommando weer met een geijkt Van ’t Hek-verhaal, waarin hij ons voorkauwde dat het in het leven niet gaat om het doel, maar om ‘de reis ernaar toe’. Een verhaal waarvan het einde al gauw te raden viel, wat niet echt zorgde voor spanning. Bovendien passeerden er veel thema’s die Van ’t Hek al zo vaak behandeld heeft: de dierenverhalen, zijn faalangst, de mislukte uiterlijkheden van de toeschouwers en uiteraard zijn succesvolle actie om het Bucklerbier uit de winkelschappen te krijgen. Van ’t Hek wist niet te verrassen, hoewel hij met een aantal meesterlijke grappen, waarbij hij geen enkel onderwerp schuwde, de kijker toch een plezierige oudejaarsavond wist te bezorgen.

Zo vraagt Van ’t Hek zich af waarom ze in ’t Gooi niet een tsunami over zich heen krijgen, grapt hij over de liquidaties in Amsterdam (“Ik hoorde laatst in een café mannen spreken over seizoensopruiming”) en staat hij stil bij het vluchtelingenprobleem in Nederland: “Natuurlijk willen ze naar Nederland. En dan kunnen wij het proberen tegen te houden met een brandje.”
Het meest aansprekende moment is wel als Van ’t Hek de vraag stelt of het zelfmoord is voor een cabaretier om te tekenen bij De Mol – daarmee verwijzend naar “Cheque” Spijkerman – en de zaal zich er daadwerkelijk mee gaat bemoeien; dan is het hem toch weer gelukt het publiek aan zich te binden. Wat ook wel blijkt uit het feit dat ruim tweeëneenhalf miljoen televisiekijkers de onemanshow van Van ’t Hek op Oudejaarsavond volgden.

Of er daarom meteen ook een nieuwe eindejaarsshow van Van ’t Hek in 2006 moet worden ingepland, is nog maar de vraag. Want ook Terwijn, Lebbis en Jansen en Bral staan te popelen om dit gat te vullen. Om nog maar niet te spreken van al dat andere cabarettalent dat komend jaar wellicht voor vuurwerk weet te zorgen…