De kunst van het loslaten

Colin Benders is beter bekend onder het pseudoniem Kyteman. In 2009 verraste hij met zijn debuut The Hermit Sessions, dat een veelzijdig en eclectisch geluid liet horen, met veel jazzinvloeden. De impact van de schijf werd alleen nog maar versterkt door het romantische verhaal rond de jonge muzikant. Als een monomane kluizenaar in een schamel appartement speelde hij zelf alle partijen in. Na de schok van zijn debuut, choqueerde Benders het publiek nog meer met de mededeling dat hij zijn Hiphop Orchestra na slechts een jaar alweer opdoekte.

Clichématige rock-‘n’-rolltaferelen

Deze gebeurtenis is het startschot voor de documentaire die Menna Laura Meijer regisseerde. We zien Benders wakker worden in zijn armetierige appartement, omringd door lege blikken bier en overvolle asbakken. Hoewel de scène op de lachspieren werkt, komt het geheel over als een wat geforceerde imagoconstructie. De prent maakt zich helaas vaker schuldig aan dit soort gefingeerde taferelen. Dat de Utrechter een dromer is, is zonder meer waar. Dit gegeven wordt helaas wel erg vaak benadrukt, door in te zoomen op zijn afwezige blik en de gesprekken om hem heen te laten wegsterven. Het komt over als wat al te zelfbewuste filmische trucage. Wel echt geestig zijn de gesprekken tussen Benders en enkele bonzen uit de muziekindustrie. Het contrast tussen de oprechtheid van de muzikant en de gelikte praatjes van de bobo’s levert cabareteske momenten op.

Familiedynamiek en inspiratie

Hoewel veel scènes dus wel erg geënsceneerd lijken, vertelt de documentaire wel een interessant verhaal. Benders’ grootste vrees na een jaar lang toeren met zijn Hiphop Orchestra, is dat zijn muziek zal inboeten aan authenticiteit en langzaam een goed uitgevoerd trucje wordt. Om dit proces tegen te gaan lanceert hij het ene excentrieke plan na het andere. Van meejammen met een oerdegelijk politieorkest, tot het vullen van afgelegen locaties met extatische blazersklanken. Veel projecten mislukken echter vanwege een ontbrekende praktische visie. Benders’ gemoedstoestand verslechtert en hij neemt een aantal weken vrij om na te denken en zichzelf te herpakken

Vooral interessant in de zoektocht van de muzikant naar nieuwe inspiratie is de rol die zijn ouders hierin spelen. Zijn vader, en tevens manager, speelt een fantastische dubbelrol. Hij spoort zijn zoon gelijktijdig aan om zo compromisloos mogelijk creatief te zijn, maar regelt op de achtergrond ook alle praktische elementen. Hij is de realist die zijn grillige zoon nodig heeft om productief te zijn, en niet te blijven steken in goede ideeën. Zijn moeder bekommert zich meer om de emotionele gesteldheid van haar zoon. Zij herkent ongetwijfeld veel van zijn heftig fluctuerende emoties, en probeert hem daarin te ondersteunen.

De film eindigt met de catharsis van de trompettist. Ver weg van Nederland en alle verplichtingen beseft hij dat hij zichzelf niet hoeft te vereenzelvigen met zijn muziek en met het Kyteman-concept. Hij voelt zich weer ‘slechts’ een muzikant en een individu, van wie de identiteit niet een op een samenvalt met de dingen die hij maakt. Dat is een interessante paradox. Door zichzelf niet meer verantwoordelijk te voelen voor zijn eigen creaties, kan hij weer waarlijk creatief worden.

Lees hier het interview met Menna Laura Meijer over Kyteman – Now What?

Kyteman – Now What? draait vanaf 1 december in Amsterdam, Utrecht, Apeldoorn, Deventer en Den Bosch.