Film / Achtergrond
MB: Het eerste wat we naar mijn idee over deze film mogen concluderen is dat hij op z’n minst uit twee delen bestaat. Het eerste deel – dat voortduurt tot het moment dat Betty en Rita in het blauwe doosje verdwijnen – kunnen we vooralsnog als droomsequentie beschouwen; terwijl we het tweede deel – alles na de verdwijning in het blauwe doosje – voorlopig de ‘werkelijkheid’ zouden kunnen noemen.
MZ: Jij zegt dat nu wel zo definitief, maar ik zit er nog een beetje mee dat ik weet dat die film ooit begonnen is als een tv-serie. Toen deze serie niet doorging, heeft David Lynch er een film van gemaakt. Als ik de film zie kan ik me niet onttrekken aan het idee dat het eigenlijk iets anders had moeten zijn en dat Lynch het einde er alleen achteraan geplakt heeft om de film interessant te maken.
MB: Toch kun je, als je puur naar de film zelf kijkt, wel bepaalde bewijzen vinden om een soort tweedeling te maken. Deze tweedeling is natuurlijk wel enigszins geconstrueerd en is ook niet helemaal terecht, maar daarmee hebben we in ieder geval een goed beginpunt voor de analyse van de film. De belangrijkste aanwijzing is te vinden op dat feest waar Camilla en Adam (de regisseur) hun huwelijk bekend maken. We zien daar een heel aantal personages uit het eerste deel langskomen. We zien Coco, een van de maffiafiguren, de cowboy etc. Al die mensen zijn kennelijk het onderbewustzijn van Diane binnengezogen. Als Diane later ligt te dromen keren al deze personages in een andere gedaante terug in een soort droomsequentie in haar hoofd. Dat is het eerste deel.
EB: Het eerste deel is volgens jou dus een droom?
MB: Ik denk niet dat het een droom in de normale zin van het woord is, het verhaal is daar te coherent voor. Om die reden heb ik het ook een droomsequentie genoemd.
MZ: Bovendien gebeuren er dingen waar Diane niet bij geweest kan zijn, zoals bijvoorbeeld dat vreemde stukje met die paranoïde vent die in Winkie’s met zijn psychiater over een droom praat.
MB: Toch heeft Diane die paranoïde man wel heel eventjes gezien, namelijk toen ze samen met de huurmoordenaar in Winkies zat koffie te drinken. Diane hoeft al die mensen natuurlijk ook niet persoonlijk te kennen. De droomsequentie bestaat uit allemaal indrukken die Diane in haar dagelijks leven heeft opgedaan en die vervolgens in haar bewustzijn tot een vreemdsoortig geheel zijn samengesmolten.
EB: Wat jij zegt, klopt misschien wel. In de ‘werkelijkheid’ is Diane immers min of meer het hulpje van Camilla. Als Camilla haar vervolgens laat vallen voor een ander, dan wil ze haar laten vermoorden. Daarmee zijn we terug bij het begin van de film waar de moordaanslag daadwerkelijk moet plaatsvinden en daar zit hem dan ergens de crux.
MZ: Wat probeer je daarmee te zeggen? Jij denkt dat het eigenlijk gewoon hetzelfde verhaal is maar dan dat het einde voor het begin is geplakt? Dat het eigenlijk gewoon doorloopt?
MB: Misschien moeten we het daarvoor eerst hebben over de tijd in de film. Ik heb de indruk dat het ‘heden’ – het ‘nu’ – van de film eigenlijk maar heel kort is. Dit is de tijd tussen het moment dat Diane de blauwe sleutel ontvangt (en dus weet dat Camilla dood is) en ze zelfmoord pleegt. In die tijd droomt ze en blikt ze verder terug op haar leven. De droom vormt het hele eerste deel, terwijl de rest plaatsvindt in het tweede deel.
EB: Maar is het niet veel eerder een fantasie of een ideaalbeeld van Diane dan een droom? In het eerste deel is Diane als Betty immers opeens wel populair. Ze is een getalenteerde actrice en ook nog eens heel lieftallig, een perfect meisje.
MB: Inderdaad, maar dat komt geheel overeen met wat ik eerder beweerde. Het eerste deel is een droom, ideaalbeeld, of fantasma dat gedurende de film langzaamaan wordt geperverteerd. Naar mijn idee heeft Diane er spijt van dat die huurmoordenaar heeft ingehuurd. Het ideaalbeeld komt dan ook vooral voort uit haar wens dat de moord nooit heeft plaatsgevonden. Daarom mislukt in de droomsequentie de aanslag op Camilla. Als de droom echter voorbij is en Diane wakker wordt dan ligt toch de blauwe sleutel op tafel en kan ze er niet meer omheen dat Camilla vermoord is. De droomsequentie kunnen we beschouwen als het begin van een soort hysterie die aan het einde van de film pas echt losbarst. Dit gebeurt op het moment dat Diane die twee oudje mensjes onder de deur door ziet kruipen en ze zichzelf door het hoofd schiet, dan slaat ze echt helemaal door.
MZ: Ja en op dat moment zien we dat mooie shot waarin al die rook opstijgt. Misschien is dat het punt waarop ze die droom beleeft, vlak voordat ze sterft.
MB: Zoals we eerder al zeiden bestaat de droomsequentie of hoe we het ook noemen uit een geïdealiseerde versie van Dianes leven. In feite wil Diane opnieuw beginnen, waarbij de rollen tussen haar en Camilla omgedraaid zijn. Op een gegeven moment zien we Betty/Diane bijvoorbeeld bij de audities voor de film The Sylvia North Story. Laat dat nu net de film wezen waarin de ‘werkelijke’ Camilla destijds de hoofdrol heeft gekregen. Tijdens de huwelijksaankondiging komen we echter te weten dat Diane die rol ook heel graag gewild had. Bij haar zit nog de nodige wrok en jaloezie vanwege het feit zij die rol toen niet kreeg. In het ideaalbeeld verzint ze daarom een ingewikkeld netwerk van maffiabonzen die de regisseur ertoe dwingen een zekere Camilla Rhodes voor de hoofdrol van The Sylvia North Story te casten.
EB: Deze Camilla Rhodes is eigenlijk een heel inwisselbaar blondje, die erg lijkt op Diane/Betty. Vervolgens zet Rita ook nog eens een blonde pruik op waardoor ze bijna in Diane/Betty verandert. Op dat moment heb je drie praktisch dezelfde vrouwen.
MB: De identificatie van Rita en Betty vormt het eerste spoor naar Betty’s ‘werkelijke’ identiteit. Rita heeft immers de tas met geld bij zich waarmee Diane de moordenaar betaalde. In die tas zit ook de blauwe sleutel, weliswaar een andere, maar toch vormt het een verwijzing naar de sleutel die Diane na de moord zou krijgen.
EB: Op het moment dat ze die blauwe sleutel vinden, gaat bij wijze van spreken het doosje met slechte herinneringen open…
MB: …en daarmee begint dan de pervertering van het verhaal.
EB: Het is niet echt een pervertering, het is eerder zo dat de ware herinneringen langzaamaan het verhaal binnen sluipen. Alhoewel we natuurlijk niet zeker weten welke van de verhalen waar is.
MB: Als er al zoiets als een waar verhaal is. Los daarvan is het inderdaad zo dat er steeds meer akelige ‘herinneringen’ tot het ideaalbeeld doordringen. Deze verbrokkeling van het ideaal is verbonden met de blauwe sleutel, het blauwe doosje, Winkies, en de zwerver die achter Winkies leeft. Al die dingen met elkaar verbonden en vormen tezamen de sporen van de ‘werkelijkheid’ die Betty in haar droom probeert te ontvluchten.
MZ: Wat mij betreft bevat het teveel losse elementen.
EB: Ik vind het wel mooi, omdat je er in zekere zin wel een lijn uit kunt halen, maar ik vind het toch onbevredigend dat je het niet passend kunt maken.
MB: Dat vind ik juist niet. Is er ergens niet iets fundamenteel mis met dit verlangen naar kloppende verhalen?
EB: Natuurlijk, misschien moet je dat ook helemaal niet willen. Toch heb ik bij deze film heel sterk de neiging van: ‘ik kom er toch niet uit, laat maar zitten.’
MB: Dat komt omdat je persé wilt dat er een duidelijk verhaal uit komt, maar bij zo’n film als Mulholland Drive hoeft dat helemaal niet. Het proces dat de film in gang zet, is zelf al de uitkomst.
EB: Ja, misschien is dat het inderdaad. Toch zie ik film meer als een raadsel dat misschien niet een eenduidige oplossing hoeft te hebben, maar dat wel op een andere manier te interpreteren moet zijn. Op zich zijn we nu wel een eind gekomen, maar toch. Wat voor plezier beleef ik eigenlijk aan het kijken naar deze film? Het zet mij constant op het verkeerde been. In zekere zin vind ik dat wel prettig, aangezien ik daardoor bij de les word gehouden en steeds moet meedenken, maar uiteindelijk krijg ik toch veel te veel over me heen.
MZ: Ik vind het niet zo’n bevredigende film omdat het te veel als los zand aan elkaar hangt. Op een bepaald niveau waardeer ik hem echter door ons gesprek wel meer.
MB: Ik vind het juist omdat het de nodige ruimte open laat voor de verbeelding een bijzonder geslaagde film. Bij de film heb je hetzelfde gevoel als wanneer je terugblikt op een situatie uit je eigen verleden die je niet helemaal kunt bevatten. Aan zo’n situatie voeg je voortdurend nieuwe verklaringen toe, terwijl er nooit meer helemaal bij kan. Mulholland Drive blijft voortdurend in je bewustzijn rondspoken, je gaat er steeds weer naar terug en de film raakt nooit uitgeput.
special: Mulholland Dr.
Discussions du Cinéma
Geïnspireerd op een serie artikelen uit het Franse filmblad Cahiers du Cinéma ging de filmredactie van 8WEEKLY het gesprek aan over de moderne klassieker Mulholland Dr. (2001) van David Lynch.
~
MZ: Jij zegt dat nu wel zo definitief, maar ik zit er nog een beetje mee dat ik weet dat die film ooit begonnen is als een tv-serie. Toen deze serie niet doorging, heeft David Lynch er een film van gemaakt. Als ik de film zie kan ik me niet onttrekken aan het idee dat het eigenlijk iets anders had moeten zijn en dat Lynch het einde er alleen achteraan geplakt heeft om de film interessant te maken.
MB: Toch kun je, als je puur naar de film zelf kijkt, wel bepaalde bewijzen vinden om een soort tweedeling te maken. Deze tweedeling is natuurlijk wel enigszins geconstrueerd en is ook niet helemaal terecht, maar daarmee hebben we in ieder geval een goed beginpunt voor de analyse van de film. De belangrijkste aanwijzing is te vinden op dat feest waar Camilla en Adam (de regisseur) hun huwelijk bekend maken. We zien daar een heel aantal personages uit het eerste deel langskomen. We zien Coco, een van de maffiafiguren, de cowboy etc. Al die mensen zijn kennelijk het onderbewustzijn van Diane binnengezogen. Als Diane later ligt te dromen keren al deze personages in een andere gedaante terug in een soort droomsequentie in haar hoofd. Dat is het eerste deel.
EB: Het eerste deel is volgens jou dus een droom?
MB: Ik denk niet dat het een droom in de normale zin van het woord is, het verhaal is daar te coherent voor. Om die reden heb ik het ook een droomsequentie genoemd.
MZ: Bovendien gebeuren er dingen waar Diane niet bij geweest kan zijn, zoals bijvoorbeeld dat vreemde stukje met die paranoïde vent die in Winkie’s met zijn psychiater over een droom praat.
~
EB: Wat jij zegt, klopt misschien wel. In de ‘werkelijkheid’ is Diane immers min of meer het hulpje van Camilla. Als Camilla haar vervolgens laat vallen voor een ander, dan wil ze haar laten vermoorden. Daarmee zijn we terug bij het begin van de film waar de moordaanslag daadwerkelijk moet plaatsvinden en daar zit hem dan ergens de crux.
MZ: Wat probeer je daarmee te zeggen? Jij denkt dat het eigenlijk gewoon hetzelfde verhaal is maar dan dat het einde voor het begin is geplakt? Dat het eigenlijk gewoon doorloopt?
MB: Misschien moeten we het daarvoor eerst hebben over de tijd in de film. Ik heb de indruk dat het ‘heden’ – het ‘nu’ – van de film eigenlijk maar heel kort is. Dit is de tijd tussen het moment dat Diane de blauwe sleutel ontvangt (en dus weet dat Camilla dood is) en ze zelfmoord pleegt. In die tijd droomt ze en blikt ze verder terug op haar leven. De droom vormt het hele eerste deel, terwijl de rest plaatsvindt in het tweede deel.
EB: Maar is het niet veel eerder een fantasie of een ideaalbeeld van Diane dan een droom? In het eerste deel is Diane als Betty immers opeens wel populair. Ze is een getalenteerde actrice en ook nog eens heel lieftallig, een perfect meisje.
MB: Inderdaad, maar dat komt geheel overeen met wat ik eerder beweerde. Het eerste deel is een droom, ideaalbeeld, of fantasma dat gedurende de film langzaamaan wordt geperverteerd. Naar mijn idee heeft Diane er spijt van dat die huurmoordenaar heeft ingehuurd. Het ideaalbeeld komt dan ook vooral voort uit haar wens dat de moord nooit heeft plaatsgevonden. Daarom mislukt in de droomsequentie de aanslag op Camilla. Als de droom echter voorbij is en Diane wakker wordt dan ligt toch de blauwe sleutel op tafel en kan ze er niet meer omheen dat Camilla vermoord is. De droomsequentie kunnen we beschouwen als het begin van een soort hysterie die aan het einde van de film pas echt losbarst. Dit gebeurt op het moment dat Diane die twee oudje mensjes onder de deur door ziet kruipen en ze zichzelf door het hoofd schiet, dan slaat ze echt helemaal door.
MZ: Ja en op dat moment zien we dat mooie shot waarin al die rook opstijgt. Misschien is dat het punt waarop ze die droom beleeft, vlak voordat ze sterft.
[…]
~
EB: Deze Camilla Rhodes is eigenlijk een heel inwisselbaar blondje, die erg lijkt op Diane/Betty. Vervolgens zet Rita ook nog eens een blonde pruik op waardoor ze bijna in Diane/Betty verandert. Op dat moment heb je drie praktisch dezelfde vrouwen.
MB: De identificatie van Rita en Betty vormt het eerste spoor naar Betty’s ‘werkelijke’ identiteit. Rita heeft immers de tas met geld bij zich waarmee Diane de moordenaar betaalde. In die tas zit ook de blauwe sleutel, weliswaar een andere, maar toch vormt het een verwijzing naar de sleutel die Diane na de moord zou krijgen.
EB: Op het moment dat ze die blauwe sleutel vinden, gaat bij wijze van spreken het doosje met slechte herinneringen open…
MB: …en daarmee begint dan de pervertering van het verhaal.
EB: Het is niet echt een pervertering, het is eerder zo dat de ware herinneringen langzaamaan het verhaal binnen sluipen. Alhoewel we natuurlijk niet zeker weten welke van de verhalen waar is.
MB: Als er al zoiets als een waar verhaal is. Los daarvan is het inderdaad zo dat er steeds meer akelige ‘herinneringen’ tot het ideaalbeeld doordringen. Deze verbrokkeling van het ideaal is verbonden met de blauwe sleutel, het blauwe doosje, Winkies, en de zwerver die achter Winkies leeft. Al die dingen met elkaar verbonden en vormen tezamen de sporen van de ‘werkelijkheid’ die Betty in haar droom probeert te ontvluchten.
[…]
MB: Wat ik zo interessant aan die film vind, is dat je er voortdurend mee bezig blijft. Je blijft maar doordenken: ‘hoe zit dit’, ‘hoe zit dat’. David Lynch werkt voortdurend met paradoxen, en paradoxen zijn in wezen nooit helemaal oplosbaar, er komt nooit een volledig coherent verhaal uit.
MZ: Is het om die reden ook een goede film?
EB: Tja ik weet niet, ik vind er teveel rare plekken in zitten, teveel dingen waar ik helemaal niks mee kan. Tegelijkertijd vind ik het ergens ook wel weer fascinerend.
~
EB: Ik vind het wel mooi, omdat je er in zekere zin wel een lijn uit kunt halen, maar ik vind het toch onbevredigend dat je het niet passend kunt maken.
MB: Dat vind ik juist niet. Is er ergens niet iets fundamenteel mis met dit verlangen naar kloppende verhalen?
EB: Natuurlijk, misschien moet je dat ook helemaal niet willen. Toch heb ik bij deze film heel sterk de neiging van: ‘ik kom er toch niet uit, laat maar zitten.’
MB: Dat komt omdat je persé wilt dat er een duidelijk verhaal uit komt, maar bij zo’n film als Mulholland Drive hoeft dat helemaal niet. Het proces dat de film in gang zet, is zelf al de uitkomst.
EB: Ja, misschien is dat het inderdaad. Toch zie ik film meer als een raadsel dat misschien niet een eenduidige oplossing hoeft te hebben, maar dat wel op een andere manier te interpreteren moet zijn. Op zich zijn we nu wel een eind gekomen, maar toch. Wat voor plezier beleef ik eigenlijk aan het kijken naar deze film? Het zet mij constant op het verkeerde been. In zekere zin vind ik dat wel prettig, aangezien ik daardoor bij de les word gehouden en steeds moet meedenken, maar uiteindelijk krijg ik toch veel te veel over me heen.
MZ: Ik vind het niet zo’n bevredigende film omdat het te veel als los zand aan elkaar hangt. Op een bepaald niveau waardeer ik hem echter door ons gesprek wel meer.
MB: Ik vind het juist omdat het de nodige ruimte open laat voor de verbeelding een bijzonder geslaagde film. Bij de film heb je hetzelfde gevoel als wanneer je terugblikt op een situatie uit je eigen verleden die je niet helemaal kunt bevatten. Aan zo’n situatie voeg je voortdurend nieuwe verklaringen toe, terwijl er nooit meer helemaal bij kan. Mulholland Drive blijft voortdurend in je bewustzijn rondspoken, je gaat er steeds weer naar terug en de film raakt nooit uitgeput.
