IFFR 2006: Chinese uitvreters

Overzicht verslag IFFR 2006

Jie Han (1977) studeerde af aan de Beijing Normal University. Hij werd een stukje op weg geholpen door Zhangke Jia, de zeer actieve regisseur-producent en een soort mentor voor aanstormend Chinees talent, die onder de indruk was van Hans afstudeerfilm. Han wist zo 3 miljoen Yuan (300.000 Euro) te vergaren – onder meer met behulp van het Rotterdamse Hubert Bals Fonds – en verfilmde zijn eigen scenario in slechts twintig drukke opnamedagen met niet-professionele acteurs en een digitale camera. Het is een imposant debuut: een krachtig drama over het doelloze bestaan van drie jongemannen in een mijnwerkersdorpje.

Risico’s

In het troosteloze kolenmijnengebied van de noordelijke provincie Shanxi werd ook Yang Li’s controversiële thriller Blind Shaft deels opgenomen. Maar Han interesseert zich meer voor het drama van een generatie die de levensdoelen van de vorige generatie mist, en zich er geen raad mee weet. De drie vrienden uit Walking on the Wild Side doden hun tijd met rondrijden en aanrommelen. Om zich heen zien ze de zwoegende mijnwerkers, waar ze geen enkele binding mee hebben. In een dronken bui begaan ze een grote fout en vluchten ze halsoverkop in een geleende auto.

Na enig overleg met de regisseur vindt onze tolk een gepaste vertaling voor de originele titel van de film (Lai xiao zi): ‘uitvreters’. Een eufemistische term, gezien het gedrag van de drie hoofdpersonen. Door de roekeloze boezemvrienden worden immers mensen beroofd, neergeslagen en aangerand. En toch heeft de film veel sympathie voor het drietal: hun akelige daden worden nooit veroordeeld. Jie Han: “In hun hart zijn het goede mensen. Ik weet precies hoe ze in elkaar zitten. Als je opgroeit heb je nu eenmaal behoefte aan risico’s nemen, aan avontuur, wil je je eigen grenzen overschrijden. Ik ben er van overtuigd dat je alleen op deze manier pas echt volwassen wordt.”

Goede vaders

Het is dan ook niet verrassend dat Hans eigen levenservaringen aan de film ten grondslag liggen. De regisseur vertelt een paar anekdotes over zijn eigen schooljeugd in Shanxi, waar Walking on the Wild Side zich afspeelt. Als jongetje had hij niets dan bewondering voor de zware jongens uit de hogere klassen, die ooit voor hem een klasgenoot in elkaar ramden. “Het interessante van die groep jongens was dat ze onderling ontzettend trouw aan elkaar waren. Het was een zeer hechte band. Mijn film is een soort eerbetoon aan hen.” De parallellen tussen Hans jeugd en de film zijn duidelijk: de aframmeling van een paar schoffies in Walking on the Wild Side, die onherroepelijke gevolgen heeft voor het drietal, is de kern van de film. Bovendien zien we een jongetje dat gebiologeerd toekijkt. Zijn blik is die van de regisseur, maar Han is meer geïnteresseerd in het relaas van de daders, die na het voorval op de vlucht slaan naar de grote stad en zich in een avontuur storten.

Met de boefjes die Han uit zijn jeugd kent, is het uiteindelijk allemaal goedgekomen. “Ik kom ze nog wel eens tegen, ze zijn getrouwd, hebben kinderen. De ervaringen uit hun jeugd zorgen ervoor dat ze nu hun verantwoordelijkheden nemen. Ze proberen goede vaders te zijn.” Maar het beeld dat Han van de uitvreters geeft is allesbehalve romantisch: de vriendschap gaat ten onder zodra een van hen ervandoor gaat met de buit van een roof, zodat het trio een heel ander noodlot tegemoet gaat.

De acteurs zijn bijna zonder uitzondering amateurs, die Han van de straat plukte. “Niet alleen hun uiterlijk, maar ook hun levenshouding moest bij de rol passen.” Die eis blijkt letterlijk: de drie acteurs zijn ook in het dagelijks leven nietsnutten en vechtjassen. De acteur die hoofdpersoon Xiping speelt, is een loopjongen van de Chinese mafia – die na de opnames van de film trouwens weer op het rechte pad probeert te komen. “Professionele acteurs kunnen vaak met al hun techniek nog niet voor elkaar krijgen wat deze acteurs presteren. Ik hoop dat het publiek dat ook ziet. Als een amateur iets heel goed doet, zie je dat zijn eigen levenservaring naar buiten komt. Het effect daarvan is dat je heel gemakkelijk overtuigd raakt van het personage.”

Ironie

Walking on the Wild Side schept niet bepaald een positief beeld van de huidige generatie jongeren in deze omgeving. Hoe zit het met de Chinese censor, iets waar wij westerlingen zo graag over vallen? Het antwoord moet de regisseur schuldig blijven, want hij leverde de film, tegen de regels in, in Rotterdam af voordat hij hem in China heeft laten keuren. “Het is goed mogelijk dat mijn film daar nooit vertoond wordt.” Afgezien van het Chinese filmkeuringsysteem, waardoor alleen films uitgebracht kunnen worden die ‘voor alle leeftijden’ geschikt zijn, is er sprake van een nieuw wetsvoorstel ter bescherming van kinderen, dat de film ook nog in de weg zou kunnen zitten. Een bittere ironie, want de regisseur zegt juist te hopen dat de film indruk maakt op ouders en volwassenen, en zo meer begrip voor de verdwaalde kinderen en jongeren van China kweekt.

En zijn volgende plannen? “Ik moet eerst op de een of andere manier geld verdienen om aan een volgende film te kunnen werken. Dat kan een documentaire zijn, of weer een speelfilm.” Han is inmiddels 10.000 Euro verder: dit is het geldbedrag dat hij met zijn welverdiende Tiger Award in de wacht sleepte. Met een internationaal publiek voor zijn oprechte en aangrijpende drama zit het ook wel goed, want de prijs houdt immers ook in dat de film in Nederland gedistribueerd en vertoond wordt.

Met dank aan Anne Sytske Keijser voor de vertaling.