Verscheidenheid en primeurs
.
20 september: Winnaars
Publieksprijs
~
Film en literatuur
~
Life Time Achievement
~
Over dit laatste kostuumdrama, dat vlak voor de Tweede Wereldoorlog speelt, is beweerd dat het niet politiek genoeg zou zijn voor een Szabó-film. De regisseur zelf weerlegde dit echter door het hoofdpersonage, de actrice Julia Lambert, te vergelijken met de acteur Höfken in Mephisto. De laatste zag zich geconfronteerd met de keuze voor of tegen een politiek systeem (het nazisme), terwijl de eerste rustig door kon gaan met acteren. De politieke tint is alleen zichtbaar voor wie Mephisto kent; zo niet, dan is Being Julia niet veel meer dan een vakkundig gemaakte film met een uiterst stijlvol muzikaal thema.
De titelrol wordt voortreffelijk gespeeld door Annette Bening, die, afhankelijk van het moment, heel mooi of heel lelijk is. Julia wordt oud, maar weigert zich er bij neer te leggen dat ze daardoor ook verlopen zou zijn. Ondanks dat je met haar meevoelt, heb je toch het idee dat je Julia niet helemaal leert kennen. In dat opzicht is ze een echt Szabó-karakter; de regisseur die vindt dat ieder mens acteert om zijn omgeving te vriend te houden. Hij tovert dan ook een personage op het doek dat actrice is en eigenlijk nooit ophoudt met acteren. (NB)
15 september 2005: Film by the Sea Publieksprijskandidaten
Voor de publieksprijs van Film by the Sea komen dit jaar, net als voorgaande jaren, alleen films in aanmerking die niet officieel in Nederland in première zullen gaan. Waarschijnlijk wordt de winnende film wel vertoond in Nederlandse bioscopen. De onderstaande films maken alle kans op die prijs. Maar sommige verdienen het meer dan andere.
A Way of Life (2004) – Amma Asante
De rassenrellen in Oldham, Bradford en Burnley in 2001 vormden de directe aanleiding voor dit debuut van Amma Asante, die het script schreef en de film regisseerde. Als kind uit een gemengd huwelijk vroeg ze zich af welk standpunt zij moest innemen en óf ze een standpunt moest innemen in de rassenkwestie.
Haar onbegrip vertaalde zich in een hoofdrol voor de 17-jarige tienermoeder Leigh-Anne Williams (Stephanie James) die zelf ook één grote brok onbegrip is. Door haar kortzichtige kijk op het leven kan ze haar problemen niet in het juiste licht zien. Ze moet de eindjes aan elkaar knopen en woont in een krot. Voor haar is het duidelijk hoe dat komt: door de buitenlanders, de Paki’s.
Leigh-Anne’s haat richt zich vooral op haar Turkse overbuurman en zijn dochter. Wanneer ze het vermoeden krijgt dat hij samenspant met de sociale dienst en ervoor wil zorgen dat haar kind uit huis wordt geplaatst, draait ze langzaamaan steeds verder door en sleept ze haar vrienden mee in een geweldsspiraal. (SB)
Boy Called Twist (2004) – Tim Greene
~
Waar andere regisseurs Oliver Twist zouden gebruiken om een grote schep Zuid-Afrikaans realisme op het bord van de kijker te kieperen, stelt Greene de sociale context geheel in dienst van het verhaal. De voor Dickens zo karakteristieke, gezagsondermijnende ironie ontbreekt dan ook.
Ook qua cinematografische stijl blijft Boy Called Twist in gebreke: de vreemde kadrering en camerastandpunten zijn geen onderstrepingen van de sociale ellende, want die staat in dienst van Greenes verhaal. Tegelijkertijd is het beeldmateriaal te weinig ‘filmisch’ om Boy Called Twist visueel te ondersteunen. Wat in andere films een ‘documentaireachtige’ stijl zou heten, is hier simpelweg amateurisme. En dat is jammer, want door dat gebrek aan cinematografische stilering krijgt Greenes hoopvolle film een wat naïeve ondertoon. (PB)
Forgiveness (2004) – Ian Gabriel
~
Als Coetzee zijn misdaden opbiecht, en Grootbooms jongere broertje van woede een theepot op zijn hoofd kapotslaat, roept Coetzee direct dat er niets aan de hand is. Hij weet uit ervaring hoe iemand zichzelf kan kastijden met de schuld aan andermans lijden. Maar door die vergevingsgezindheid wordt Coetzee ook direct het minst interessante personage in de film.
Gabriel maakt dat gemis aan een boeiend hoofdpersonage goed, door de nadruk te verleggen naar Grootbooms ouderlijk huis en zijn oude makkers uit het verzet. Zowel Grootbooms broer en zus als de verzetstrijders willen wraak, maar ze raken verstrikt in hetzelfde web van schuld en boete, dat Coetzee in eerste instantie naar Grootbooms ouders bracht.
Meest prangende voorbeeld daarvan is de scène waarin Daniëls oude vrienden inderdaad wraak nemen, en zij de geweldsspiraal dus niet doorbreken maar voortzetten. Niet voor niets sluit de film af met een citaat van aartsbisschop Tutu, prominent lid van de Zuid-Afrikaanse Waarheidscommissie: “Laten we, nu we het beest van het verleden in de ogen hebben gekeken (…) de deur naar het verleden sluiten – niet om te vergeten – maar opdat we er niet door worden ingesloten.” Gabriel roept op tot vergeven, niet tot vergeten. (PB)
La Moustache (2005) – Emmanuel Carrère
~
Een man scheert aan het begin van de film zijn snor af, maar als zijn vriendin hem ziet merkt ze niets op, wat ook geldt voor de andere mensen in zijn omgeving. Sterker nog, iedereen ontkent dat de man ooit een snor gehad heeft. Maar wij zagen hem zich toch echt scheren. En op die foto’s staat hij toch ook met snor? Later in de film zien we een douanebeambte naar zijn paspoort kijken. Ziet hij de man met een snor op de foto of zonder?
La Moustache is om paranoïde van te worden; in dat opzicht trekt Carrère de kijker dezelfde gemoedstoestand in als de hoofdpersoon. Prachtig zijn de scènes in Hongkong. Geen plaats ter wereld waar een mens zich zo ontheemd kan voelen als daar. Als je zoals de man niets en niemand meer kunt vertrouwen – zelfs je eigen herinneringen niet – en je je van de wereld voelt gegooid, is die stad the place to be. (NB)
Imaginary Heroes (2004) – Dan Harris
~
Voor vader Ben (Jeff Daniels) is het duidelijk. Het is zijn schuld. Hij spoorde zijn zoon aan tot grote sportprestaties, maar toonde hem nooit hoe trots hij op hem was. De eigenzinnige moeder Sandy (Sigourney Weaver) lijkt niet al te erg geraakt te zijn door de zelfmoord. Ze is eerst wat bedroefd en gaat dan iets rebelser leven.
Jongste zoon Tim (Emile Hirsch) betrekt de situatie op zichzelf en gaat twijfelen aan de zin van zijn eigen leven. Hij heeft niet zulke duidelijke talenten als zijn broer, dus wat moet hij in godsnaam doen? Die vertwijfeling uit zich in ongelukkige pogingen tot destructief gedrag.
Doordat iedereen in het gezin op zijn eigen vreemde manier met de zelfmoord omgaat, leeft men langs elkaar heen en valt uiteen. Om het gezin weer op de rails te krijgen, moeten geheimen boven tafel komen die al jaren voor de zelfmoord de sfeer verpestten. (SB)
11 september 2005: voorbeschouwing Film by the Sea
Met een grootse gala-opening in bioscopencomplex CineCity en een vertoning van Wim Wenders’ Don’t Come Knocking kon filmminnend Nederland (en prominent Vlissingen) spreken van een warme ontvangst. De kern van het festival, traditiegetrouw de Film & Literatuur Competitie, blijft ongewijzigd ten opzichte van voorgaande jaren: de boekverfilming krijgt dus opnieuw een belangrijke plek. Genomineerden zijn onder meer Michael Radfords Merchant of Venice, de Zuid-Afrikaanse Dickens-verfilming Boy Called Twist en de Belgisch-Franse coproductie The Ax (Le Couperet). Maandag 12 september is de competitie begonnen, met een vertoning van de nieuwe Pride & Prejudice, met Keira Knightley. Om de Publieksprijs strijden ook dit jaar weer films die in Nederland (vooralsnog) geen distributeur gevonden hebben. Film by the Sea duurt nog tot en met zondag 18 september.
Kleifiguurtjes in première
~
Afrikaanse film
Veel aandacht is er dit jaar voor Afrika. Film by the Sea heeft op dinsdag 12 en woensdag 13 september een heus Afrika-programma samengesteld, met driemaal daags een vertoning, en lezingen er tussendoor. Hotel Rwanda van Terry George wordt gedraaid en ‘die andere nieuwe film over Rwanda’, Shooting Dogs, van regisseur Michael Caton-Jones kan, mede dankzij een samenwerkingsverband met Amnesty International, op de dinsdag in première gaan. Na de vertoning spreken onder anderen Ruud Lubbers en producent David Belton, onder auspiciën van Jeltje van Nieuwenhoven, over de vluchtelingenproblematiek in Afrika. Verder zijn er onder meer vertoningen van de Georges Bizet-interpretatie U-Carmen e-Khayelitsha en van de Angolese wederopbouwfilm The Hero.
De jury
De jury bestaat dit jaar uit schrijvers Mensje van Keulen, Martin Bril (die overigens ook een filmopleiding heeft gevolgd), Helga Ruebsamen, Poolse Bruid-regisseur Karim Traïdia en Shouf Shouf Habibi-realisator Mimoun Oaissa, en staat onder leiding van de ongekroonde misdaadthrillerkoning Rinus Ferdinandusse. Tijdens de vorige editie was er even sprake van dat Herman Brusselmans dit jaar jurylid zou zijn, maar de Vlaamse schrijver schittert door afwezigheid op de zevende editie van Film by the Sea.
