Geschiedenis schrijven

Gefronste wenkbrauwen na de bekendmaking van de Oscarnominaties voor beste buitenlandse film eerder dit jaar. Geen 4 maanden, 3 weken en 2 dagen of Persepolis, films die een zegetocht hadden gemaakt langs verschillende Europese filmfestivals, maar wel Mongol, een epische film over de opkomst van de legendarische legeraanvoerder Genghis Khan die nog niet bijzonder veel publiciteit had gegenereerd. 8WEEKLY sprak met de Russische regisseur van deze film, Sergei Bodrov.

Copyright Benelux Film Distributors

Hoewel de naam van Genghis Khan al snel associaties oproept met grote veldslagen en de opbouw van een imperium dat nadien zelfs door de Romeinen niet in grootte is benaderd, vertelt Bodrov in Mongol het verhaal van Khan tot het punt waarop hij begon aan zijn legendarische zegetocht. “Hoewel een verhaal over de opbouw van zijn immense imperium ook zeer interessant zou zijn, wilde ik me in deze film vooral concentreren op de reis die Temudjin (geboortenaam van Khan, red.) aflegt van kleine jongen die al vroeg van zijn ouders wordt gescheiden, tot een legeraanvoerder die het Mongoolse volk wist te verenigen en een groot deel van de wereld veroverde.”

Bodrov raakte geïnteresseerd in het verhaal van Genghis Khan door de verschillende wijze waarop bevolkingsgroepen hem in de geschiedenisboeken beschrijven. Terwijl hij in Mongolië als een absolute god wordt vereerd, is dat heel anders in Rusland. Daar is Khan een van de meest impopulaire figuren in de geschiedenis. “De Russen schuiven alle problemen die ze hebben zelfs nu nog af op de 250 jaar durende Mongoolse overheersing en leren hun kinderen op school dat hij een brute maniak was die miljoenen Russen uitmoordde”. De verklaring daarvoor ligt volgens Bodrov bij de Russische trots. “Het Mongoolse leger was veel kleiner dan het Russische, maar door de zeer moderne militaire strategieën, die zelfs nu nog gebruikt worden, konden zij de Russen verslaan. De Mongoolse overheersing had niet alleen negatieve gevolgen voor de Russen. Zo hebben de Mongolen een grote positieve invloed gehad op de Russische cultuur en is het aan hen te danken dat Rusland nu één, verenigd land is.”

Scène uit Mongol

Voor Bodrov was het belangrijkste doel tijdens het maken van Mongol dan ook om het beeld van Khan als brute legeraanvoerder te nuanceren. Hij portretteert hem als een bedachtzaam, filosofisch persoon die zijn beslissingen altijd goed doordacht en zijn omgeving met respect behandelde. “Khan was niet alleen een van de beste militairen uit de geschiedenis, hij was ook een zeer interessant mens. Voor een legendarische leider van zijn statuur is zijn tolerantie tegenover andere religies zeer bijzonder. Hij beoordeelde de mensen om hem heen niet op het geloof dat ze aanhingen, maar om hun betrouwbaarheid. Ook zijn generositeit tegenover zijn soldaten was tamelijk uniek. Hij nam slechts tien procent van de gehele winst in beslag en verdeelde de rest onder zijn soldaten. Hierdoor wisten de soldaten dat er goed voor hen werd gezorgd en kwamen ze minder snel in opstand.”

Versie van de geschiedenis

Door zijn keuze zich te concentreren op Temudjins jeugdjaren, had Bodrov weinig betrouwbare informatie tot zijn beschikking. “Objectieve informatie over Genghis Khan is vrijwel niet te vinden, omdat hij eeuwen geleden leefde in een tijd dat informatie op mondelinge wijze werd verspreid. Daarnaast is informatie over hem ook erg afhankelijk van de tijd en plaats waar je het zoekt”. Bodrov is er dan ook niet honderd procent van overtuigd dat zijn versie van de geschiedenis de juiste is. “Ik heb met behulp van vele historici zo veel mogelijk informatie over hem proberen te verzamelen die we vervolgens zijn gaan analyseren. Alles wat geschreven is onder het Sovjetregime is moeilijk te vertrouwen en voor het verhaal over zijn jeugd moesten we afgaan op één Mongools heldendicht, genaamd De geheime geschiedenis van de Mongolen. Van dat gedicht is het origineel ook nog eens verloren geraakt, waardoor de verschillende vertaalde versies ervan ook niet volledig te vertrouwen zijn.”

Copyright Benelux Film Distributors

Het ging zelfs zover dat Bodrov sommige delen uit zijn film wegens een gebrek aan betrouwbare informatie zelf moest aanvullen. “Er is weinig bewijs voor dat Khan een deel van zijn leven in de gevangenis heeft doorgebracht, zoals ik in de film laat zien. De Mongolen willen niet geloven dat de man die ze als een God beschouwen in de gevangenis heeft gezeten, maar ik moest een manier vinden om invulling te geven aan deze tien jaar van zijn leven die in de geschiedenisboeken niet zijn terug te vinden. Er zijn historici die mijn visie ondersteunen, maar de kans is zeker aanwezig dat er een andere verklaring voor zijn tienjarige verdwijning is.”

Internationale coproductie

Het verhaal van Genghis Khan leent zich uitstekend voor de epische vertelwijze die Bodrov in Mongol heeft toegepast. De schitterende uitgestrekte landschappen, de groots opgezette veldslagen en de bombastische muziek zijn exemplarisch voor het genre. Toch gaat de vergelijking tussen Mongol en Amerikaanse filmproducties als Gladiator en Lawrence of Arabia volgens Bodrov mank. “Mijn film is wel even groots in aanpak als die Amerikaanse producties, maar er zijn toch wel grote verschillen. Het belangrijkste is dat het budget voor deze film vele malen lager lag. Mongol is een internationale coproductie en we hebben van allerlei kanten geprobeerd voldoende geld bij elkaar te sprokkelen, maar het is nog steeds veel minder dan in Hollywood. Daarnaast vind ik dat Mongol een veel authentieker beeld van de geschiedenis schetst dan vergelijkbare Amerikaanse producties. Ik wilde het verhaal van Genghis Khan een zo echt mogelijke aanblik geven, omdat het zo’n belangrijke man was voor de Mongolen en voor de geschiedenis in het algemeen. Daar ben ik volgens mij wel in geslaagd”.

Lees hier de recensie van Mongol.