Film / Achtergrond
special: De Nacht van de Wansmaak

IFFR 2006

Een speciale plaats in het IFFR wordt dit jaar ingenomen door ‘de Nacht van de Wansmaak’. Het gaat hier om een vier uur durende vertoning van de meest lachwekkende, onbedoeld grappige, lelijke, absurde, tenenkrommende, foute, gore, zorgwekkende en wansmakelijke filmfragmenten uit de filmgeschiedenis. Dat zou je natuurlijk kunnen afdoen als domme studentikoze humor… en dat is het ook! Maar op het hele festival is er geen plek waar zo veel te lachen valt als op ‘De Nacht’ in het Luxor theater.

Overzicht verslag IFFR 2006

~

De Nacht van de Wansmaak is geen nieuwkomer. Na het succes van de eerste Nacht in 2001, is er inmiddels een dvd uitgebracht en een tweede editie georganiseerd in 2003 (NvdW ‘Reloaded’). En nu dus een voorproefje van de derde editie, die in het najaar op tournee zal gaan door Nederland en België als een soort rondreizende freakshow, maar dan op het witte doek. Organisatoren Jan Doense en Jan Verheyen hebben voor deze Nacht weer een aantal prachtfragmenten verzameld voor de filmliefhebber met humor. De nacht is opgedeeld in hapklare brokken van twee à drie fragmenten, telkens voorzien van rake inleidingen van Verheyen. Van te voren verkneukelt hij zich in rijke bewoordingen over de filmpjes die komen gaan.

Lomp

En het publiek kneukelt met hem mee. Ben je wel eens in de filmtent van Lowlands geweest? Dat geeft wel zo ongeveer aan hoe het er in de uitverkochte theaterzaal van Luxor aan toe ging. Voor de mensen voor wie dit filmtheaterfenomeen nieuw is, kan het een rare gewaarwording zijn. Doense en Verheyen (alias Mr. Horror en Max Rockatansky) worden toegejuicht alsof ze rocksterren zijn; wat wil je ook met zulke artiestennamen? De filmpjes zelf worden overvloedig van reactie uit het publiek voorzien. Dat gaat er allemaal vrij lomp aan toe: niemand steekt zijn walging of waardering bepaald onder stoelen of banken. Elke vrouw die in beeld verschijnt, wordt vanuit de zaal traditiegetrouw uitbundig begroet met “HOERRRR!” De meest luidruchtige kerels zitten natuurlijk weer in de stoelen vlak achter je, maar dat hoort bij het sfeertje. Het enige wat er op zit is meegillen.

Aanstekelijk

De heren Doense en Verheyen hebben hun fantasie de vrije loop gelaten in hun selectie. Filmtrailers, voorlichtingsfilmpjes, documentaires, losse scènes en andere korte fragmenten. De filmpjes zijn bijna allemaal ouder dan twintig jaar. De Nacht trapt af met het oudste filmpje uit de jaren vijftig, de moppentrommel. Twee oude mannetjes tappen flauwe moppen: “Weet jij waarom negers zwart zijn? Omdat je anders niet ziet dat ze neger zijn! Hehehehe…” Hun grappen zijn te onbegrijpelijk, te braaf, of te fout voor woorden, maar hun ‘Hehehehe’ werkt aanstekelijk.

Dezelfde aanstekelijke lach komt later die nacht terug in een fragment van een heel andere orde. Een trailer prijst een film aan over een afschuwelijk politiek drama, handelend over een brute machtsbeluste alleenheerser – ‘hehehehe’ – die een compleet Afrikaans land terroriseert met breed uitgemeten martelingen, volkenmoorden en andere bloederige ellende.

Seksueel plezier

Scène uit <i>The Mighty Peking Man</i>
Scène uit The Mighty Peking Man

Tirannen doen het sowieso erg goed bij het publiek, de vrouwelijke tirannen in het bijzonder. Daarom zijn Messalina, Kaiserin und Hure! en Ilsa, she-wolf of the SS wegens succes op herhaling. Vooral Ilsa heeft lachers op haar hand. De vrouw met de grote boezem ranselt heel wat dames af in het Nazi-strafkamp, allemaal ter verhoging van seksueel plezier natuurlijk.

Want seksueel plezier, dat mag uiteraard niet ontbreken in een filmnacht als deze. Het wordt dan ook gecombineerd met allerlei andere genres, zoals science fiction, fantasy, maar nog het allerliefst horror natuurlijk. Ook erg (onbedoeld) grappig is de Deense documentaire uit de jaren zeventig over het nachtleven in Kopenhagen. Een jong nachtclubdanseresje brengt de plaatselijke opa’s vrij letterlijk het hoofd op hol. In de volgende scène zien we een zaaltje vol intellectuelen en ouden van dagen, die rond een groot bed zitten waarop een stelletje de liefde bedrijft. De ongelukkigen die zelf worden uitgenodigd om plaats te nemen op het bed wacht een jammerlijke afgang.

Pijnlijk grappig is ook het voorlichtingsfilmpje All women have periods, waarin aan een jong mongoloïde meisje tot in den treure wordt uitgelegd wat ‘de maandstonde’ is. Het gaat van een huiselijk tafereeltje naar pure horror en weer terug. Zien is geloven.

Rip-off

Er komen opvallend veel King Kongs voorbij. Ze zijn zo leuk omdat ze zo opzichtig gejat zijn van het succesvolle origineel. De slechte acteurs, rammelende special effects en de uitgesproken clichés verhogen de feestvreugde in het uitgelaten publiek. De King Kong rip-off die werkelijk de kroon spant in wansmakelijkheid wordt in zijn geheel vertoond: The mighty Peking Man uit 1977 van Hong Kongse makelij. Hilarisch hoogtepunt van deze film is niet de aap, maar de huppelende stoeipoes, die heel goed met haar ogen kan knipperen. Het is al met al goed voor heel wat ge-HOERRR. Na het zien van deze en de andere filmpjes is iedereen er wel van doordrongen hoe je het níet moet aanpakken als je een film wilt maken. Niemand wil onbedoeld grappig zijn… toch?