IDFA 2012
In het zevende deel bekijken we een liefdesrelatie die door de jaren heen gevolgd wordt, de impact van Anders Breivik en hebben we een tweeluik dat toont hoe met fictie een verhaal rondom feiten gereconstrueerd kan worden; eerst het leven van Elmer Modlin en vervolgens dat van Clemens K.
DEEL 1 | DEEL 2 | DEEL 3 | DEEL 4 | DEEL 5 | DEEL 6 | DEEL 7
Inhoud: For You Naked | Wrong Time Wrong Place | A Story for the Modlins | C.K.
Niet met en niet zonder elkaar
For You Naked
Sara Broos • Brazilië/Zweden, 2012
~
Dit turbulente karakter komt vooral voort uit Lerins onzekerheid. Hij draagt een verleden van middelenmisbruik met zich mee en lijdt aan hevige stemmingswisselingen. Hoewel hij zich wil overgeven aan zijn liefde voor Junior, nemen zijn piekergedachten vaak de overhand. Junior anderzijds lijkt vol positivisme in het leven te staan en verklaart Lerin tot de liefde van zijn leven. Hij onderneemt dan ook grote stappen: verhuizen naar Zweden, een land waarvan hij cultuur noch taal kent.
Broos, Lerins peetdochter, greep haar kans om de bijzondere liefdesrelatie te filmen. Een paar jaar volgde ze het tweetal dicht op de huid, waarin zowel de hoogte- als dieptepunten op intieme wijze zijn vastgelegd. For You Naked laat zien hoe een bijzondere liefdesrelatie obstakels overwint en standhoudt. Het is een warm en ontroerend portret, waarin geduld en humor het tweetal kracht geven samen door te gaan. Minpuntjes zijn er ook, vooral ten aanzien van het fletse camerawerk, waarin opzichtig gebruik gemaakt wordt van overvloeiers, en het alom aanwezige zwevende gitaargepingel. Een film waarvan de inhoud het duidelijk wint van de vorm.
Terug naar boven
De impact van een aanslag
Wrong Time Wrong Place
John Appel • Nederland, 2012
~
De drie vertellen over hun ervaringen. Hoe het bij aankomst nog zo rooskleurig leek. Dat er opvallend veel saamhorigheid en eenheid was. En toen dat moment van de aanslag; de paniek die toesloeg, de keuzes die gemaakt werden. Verstoppen of zwemmen? En wat is wijsheid in zo’n situatie? Ook de ouders van Tamta vertellen hun verhaal. Hoe de dood van hun dochter voorkomen had kunnen worden. Door haar niet te laten gaan. Door haar toch te verplichten op zwemles te gaan.
Overlappende factor in ieders verhaal is het toeval, waarbij de vraag “wat als?” als uitgangspunt genomen wordt. Maar aan het gebeuren valt niet te ontsnappen, de realiteit spreekt voor zich. Dat de wonden nog vers zijn, maakt John Appel op pijnlijke wijze duidelijk. Hij neemt de tijd om de overlevenden hun verhaal te laten vertellen. Het trauma dringt bij allen door en wordt door hun indringende, maar ook beeldende verhalen invoelbaar gemaakt. Desondanks spreekt er ook kracht en zelfs humor uit.
Toch is Wrong Time Wrong Place een conventionele en in zijn vorm voorspelbare documentaire. Beelden van het schone Noorse landschap, die een bepaalde rust en vrijheid suggereren, worden afgewisseld met de verhalen van de overlevenden. Wanneer de camera zich richt op een opwaaiend plastic zakje, refereert de filmmaker wel heel opzichtig naar het “American Beauty-moment”. Dat er hoop is op leven, dat overigens later in de film tot volle wasdom komt met de komst van Ritahs baby. Appels documentaire krijgt daarmee iets clichématigs, dat op de imponerende verhalen een ontkrachtend effect heeft.
Terug naar boven
Tweeluik van verbeelding en werkelijkheid
Gedoemd gezin
A Story for the Modlins
Sergio Oksman • Spanje, 2012
~
Oksman kreeg bij toeval een doos in handen met foto’s, documenten en brieven van de Modlin-familie. Ideaal materiaal voor een film. Oksman construeerde er een verhaal mee. Niet HET verhaal, maar een verhaal voor een gezin voor wie de Amerikaanse droom niet opging.
Feit is dat Elmer, zijn vrouw Margaret en hun zoon Nelson vertrokken uit Amerika en een nieuw leven begonnen in Spanje. Een leven dat zich voornamelijk voltrok binnen de muren van hun huis. Een leven waarin zij zich steeds meer afzonderden van de maatschappij en geleidelijk aan hun dromen en hoop op succes opgaven. De foto’s van de Modlins worden door twee handen op tafel gelegd, en worden voorzien van commentaar. Van wat mogelijk gebeurd kon zijn, maar wat niet een vastomlijnde werkelijkheid is.
Er spreekt een mystiek beeld uit en een gevoel van tragiek. Helemaal wanneer er videobeelden te zien zijn van een rondleiding die Elmer en zijn vrouw aan een buitenstaander geven. Vol overgave en pastiche, alsof alles van tevoren in scène is gezet, presenteren ze Margarets kunstwerken waarin steevast Elmer en Nelson geportretteerd worden. Als engel, als duivel, of als naaktmodel. Het maakt op beklemmende wijze duidelijk hoezeer de drie op elkaar aangewezen waren. A Story for the Modlins laat de kijker geïntrigeerd en bevreemd achter. De verborgen levens van de Modlins worden nu gezien door een groot publiek. En gezien de vele prijzen die de film (terecht) binnenhaalt, krijgt Elmer postuum toch nog datgene waarop hij gehoopt had.
Terug naar boven
Pakken en wegwezen
C.K.
Barbara Visser • Nederland, 2012
~
In haar film reconstrueert Visser de gebeurtenis aan de hand van een fictieve monoloog van Clemens, wiens stem ingesproken wordt door een acteur. Hoe kwam hij op het idee om geld weg te sluizen? En waarom vlucht hij met zijn twee kinderen naar Thailand? Zo ontvouwt zich geleidelijk aan een werkelijkheid. Een werkelijkheid die deels gebaseerd is op feiten en deels op invulling. Visser kwam aan haar informatie door collega’s van Clemens te interviewen, maar ook zijn broer en andere intimi. Die laatsten zijn niet te zien in haar documentaire, maar bepaalden wel in grote mate het beeld dat van Clemens ontstaat. Wat zijn beweegredenen waren; zijn onzekerheden; zijn persoon.
Visser reist zelfs af naar Thailand, alwaar ze een poging doet met Clemens in contact te komen. Het resulteert in een telefonisch contact met zijn advocaat. Visser gaf in de Q&A na de IDFA-vertoning aan dat ze eigenlijk wel blij was dat ze Clemens niet in levenden lijven ontmoet heeft. Het had een andere film kunnen opleveren en de beeldvorming die nu ontstaan is, kunnen beïnvloeden. Want wat C.K. bijzonder maakt, buiten de absurde situatie dat iemand ongezien miljoenen wegsluist, nota bene bij een kunstfonds, is het mysterieuze beeld van Clemens. Een beeld dat de kijker zichzelf moet vormen, evenals Visser dat moest doen. Het kiezen voor een deels realistische en deels fictieve vorm heeft goed uitgepakt. Het leidt tot een originele, verfrissende documentaire, waarin buiten Clemens’ reconstructie ook beelden te zien zijn van kunstenaarsprojecten gefinancierd vanuit het fonds. Hierin brengt Visser subtiel het onderscheid aan tussen de risicovolle vrijheden die kunstenaars krijgen om hun projecten uit te voeren en de striktheid die opgelegd wordt aan een boekhouder om het geld goed te verantwoorden.
Terug naar boven
Henrik Ohsten 
