Deel 5 - IFFR 2011 - 8weekly.nl

Grauwe laatste maanden

Biutiful – Spectrum
Alejandro González Iñárritu • Spanje/Mexico, 2010

Biutiful is de eerste film van de Mexicaanse regisseur Iñárritu (Babel, Amores Perros, 21 Grams) zonder zijn vaste scriptschrijver Guillermo Arriaga. Buiten het script, dat de regisseur zelf schreef, is er nog een opmerkelijk verschil: het is geen mozaïekfilm geworden. De film draait voornamelijk om één hoofdpersoon en speelt zich af op één locatie: de grauwe hoerenwijk El Raval in Barcelona.

Uxbal (Javier Bardem) krijgt te horen dat hij prostaatkanker in een vergevorderd stadium heeft. Hij heeft nog maar een paar maanden te leven. Alsof dat niet erg genoeg is, heeft hij ook nog te stellen met zijn bipolaire vrouw Marambra (Maricel Álvarez), draagt hij de zorg voor zijn twee kinderen en heeft hij een dubieuze baan: hij is tussenpersoon in een illegale handel. Uxbal wil alles zo goed mogelijk regelen voordat hij heengaat: voor zijn vrouw en kinderen, maar ook voor zijn werk. Toch maakt hij steeds de verkeerde keuzes, die vaak genadeloze gevolgen hebben. Zoals voor een groep illegale Chinezen voor wie hij werk geregeld heeft en voor zijn zoontje Mateo, die slachtoffer wordt van Marambra’s krankzinnigheid.

De laatste maanden van Uxbal zijn een kwelling. Terwijl hij steeds zwakker wordt, moet hij wanhopig toezien hoe hij de mensen om wie hij geeft onbedoeld meetrekt in een neerwaartse spiraal. We zien hem bloed pissen en vermagerd in een luier rondstrompelen. Zijn ondergang is begonnen.

Bardem, die met films als Mar Adentro en No Country For Old Men al zijn veelzijdigheid liet zien, levert een topprestatie. Hij laveert als Uxbal tussen goed en slecht, zonder de sympathie te verleggen. De keuzes die hij maakt zijn zwaar aangezet en dramatisch, evenals het begin en het identieke einde. Geleidelijk aan raken meerdere thema’s verweven in het verhaal, zoals de commotie rondom de illegale handel en de barre omstandigheden van illegale Afrikanen en Chinezen. Hiermee lijkt regisseur Iñárritu een breder spectrum te hanteren, maar de keuzes die Uxbal maakt blijven bepalend in de verwikkelingen.

De film is het sterkst in de scènes van Uxbal met zijn gezin: in zijn grauwe en vochtige appartement wordt het lijden des te zichtbaarder, maar de liefde voor zijn kinderen blijft overeind staan. Vooral dat gegeven maakt van Biutiful een tergend mooie, soms loodzware ervaring. (Suzan Groothuis)
Terug naar boven | Deze film op site IFFR

Het onomkeerbare verval

Grande Hotel – Bright Future
Lotte Stoops • België, 2011

Het werd vol trots in 1955 geopend: het Grande Hotel in de kustplaats Beira, in de toen nog Portugese kolonie Mozambique. In 1963 kon het in neofascistisch stijl opgetrokken, enorme complex de deuren alweer sluiten, omdat het simpelweg onrendabel was. Na jarenlange leegstand vonden tijdens en na de Mozambikaanse burgeroorlog, die na de onafhankelijkheid in de jaren zeventig uitbrak, steeds meer mensen er huisvesting. Vandaag de dag wonen er naar schatting enkele duizenden inwoners in het oorspronkelijk 120 kamers tellende hotel.

De Belgische maakster Lotte Stoops stuitte puur toevallig op het complex en maakte wat wel eens een zwanenzang zou kunnen zijn, omdat er concrete plannen zijn om het hotel af te breken. Door een paar behulpzame bewoners die als gids fungeren, zien we hoe de huidige bewoners met veel vernuft iets van hun onderkomen weten te maken, en dat van de oorspronkelijke grandeur helemaal niets meer over is. Bij het tonen van de drukbevolkte ruimtes laten titels zien wat de oorspronkelijke functie van de ruimte was. In de brede gangen wordt geslapen en tevens druk gehandeld, de waterbak waar iedereen zichzelf en hun kleren wast, blijkt een Olympische zwembad. De weinige archiefbeelden die er nog zijn, tonen hoe het vroeger was, en mensen die het hotel nog in volle glorie hebben meegemaakt vertellen op de geluidsband hun herinneringen. Maar het Grande Hotel zal nooit meer de oude worden; alles wat bruikbaar was, is eruit gesloopt, en zijn het niet bewoners zelf dan zijn het bomen die stukje bij beetje het onomkeerbare verval veroorzaken. (Marcel Westhoff)
Terug naar boven | Deze film op site IFFR

Rauw, Roemeens en onverrassend

Outbound – Bright Future
Bogdan George Apetri • Roemenië, 2010

Outbound is een grimmig realistisch verslag over een vrouw die in de gevangenis zit en met verlof mag. Zij wordt op de voet gevolgd door de camera, terwijl zij een dag heeft om aan geld te komen en te vluchten. Dit brengt haar in contact met mensen uit het verleden, zoals haar vervreemde broer die niets van haar moet hebben en de crimineel die een deal met haar heeft gesloten zodat hij vrijuit kon gaan. Ook zoekt zij haar zoon die tegen haar wil in een weeshuis is beland. Cristian Mungiu schreef het script en de film heeft dezelfde race-tegen-de-klok spanning als zijn 4 maanden, 3 weken en 2 dagen.

Regisseur Bogdan George Apetri’s speelfilmdebuut is goed gemaakt. De rauwe sfeer wordt goed gezet door het camerawerk en de acteurs, zoals de starre en vastberaden hoofdrolspeler Ana Ularu, zijn overtuigend en geloofwaardig. Toch voelt de rauwheid en het narratieve verloop van de film ook voorspelbaar aan. De visie is gitzwart, waardoor je als kijker al aan ziet komen hoe de beproevingen van de hoofdpersoon zullen eindigen. Die kan natuurlijk niet zomaar vluchten voor haar verleden en het hedendaagse Roemenië is een kille poel des verderfs. Het resultaat is dat de film in zijn verloop en boodschap generiek aandoet. Hierdoor boet de film aan kracht in. (George Vermij)
Terug naar boven | Deze film op site IFFR

Het nieuwe westen

Bad Posture – Bright Future
Malcolm Murray • Verenigde Staten, 2011

De laconieke Flo doet weinig anders dan roken en rondhangen in het zonnige en droge Albuquerque, New Mexico. Met zijn vriend Trey steelt hij aan het begin van de film een auto, nadat hij de knappe eigenaresse Marisa het hof heeft gemaakt. Deze scène is intiem en levensecht in beeld gebracht. Terwijl je als kijker denkt dat de twee personages elkaar wel zien zitten is Trey bezig om de autosleutels en portemonnee van de afgeleide Marisa te jatten. Later krijgt Flo spijt en probeert hij Marisa te zoeken en weer voor zich te winnen. Dit gegeven vormt het hart van de film, maar de structuur en het verloop zijn heerlijk los en spontaan.

Regisseur Malcolm Murray bleef voor zijn debuut dichtbij huis en dat is te merken in het overtuigende naturalisme van de film. De acteurs plukte hij uit de lokale scene en de film geeft een trouw beeld van de periferie van de coolheid. In het weidse Albuquerque houdt een onbekende subcultuur zich bezig met graffiti, dj-en en feesten. Het knappe is dat Murray naast een mate van realisme ook oog heeft voor de onwerkelijke poëzie van het alledaagse. Zo gebruikt hij in een sublieme scène, waar Trey en Flo besluiten om hun woning te versieren met graffiti, klassieke (barok)muziek als achtergrond. Dit werkt verbazingwekkend goed bij de jongens die met hun Krylon-spuitbussen prachtige en hippe ontwerpen maken. In Bad Posture wordt rauwheid afgewisseld met gortdroge humor en Florian Brozeks laconieke rol is soms net zo indrukwekkend als de kettingrokende Elliot Gould in Altmans The Long Goodbye. Murray doet met zijn unieke Bad Posture denken aan Harminy Korine’s Gummo en hij is zeker een regisseur om in de gaten te houden. (George Vermij)
Terug naar boven | Deze film op site IFFR

Het propagandapotentieel van het abstracte

Atomic Sublime – Signals: Regained
Jesse Lerner • Verenigde Staten, 2010

De rol van het abstract-expressionisme in de Amerikaanse Koude Oorlogspolitiek is een boeiend gegeven. In Atomic Sublime wil documentairemaker Jesse Lerner aantonen dat de relatie tussen de avant-garde en het establishment complexer was dan vaak wordt aangenomen. De film bestaat uit found footage dat door Lerners montage een nieuwe lading krijgt. Het is wel jammer dat hij veel achtergrondinformatie biedt die niet altijd bijdraagt aan het onderwerp van de film. Lerner begint namelijk aan het begin van de twintigste eeuw met de artistieke ontwikkelingen in Parijs. De kijker krijgt vervolgens een chaotische inleiding tot de moderne kunst voorgeschoteld en Picasso, Duchamp en Dali passeren de revue. Vervolgens vliegt Lerner in vogelvlucht door het interbellum van de Grote Depressie en de Spaanse Burgeroorlog tot aan de Tweede Wereldoorlog.

Het is echter onduidelijk wat dit met Lerners centrale stelling te maken heeft. De stortvloed aan archiefmateriaal levert wel wat bijzondere beelden op, zoals een Amerikaans filmpje waarin moderne kunst belachelijk wordt gemaakt. Als Lerner uiteindelijk uitkomt bij de Koude Oorlog blijkt dat hij weinig bronnen heeft om aan te tonen dat abstracte kunst door de Amerikaanse overheid als propagandamiddel werd gebruikt. Hij gaat te kort in op een rondtrekkende tentoonstelling van abstracte kunst die door het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken werd gesponsord en hoe de stroming de natuurlijke tegenpool was van de socialistisch-realistische kunst uit de Sovjet-Unie. Het overige beeldmateriaal dat hij heeft verzameld uit die periode komt daarbij ook nog eens over als een onnodige toevoeging. Al met al is Atomic Sublime een rommelige film die zich te veel richt op bijzaken en daarmee een kans laat schieten om recht te doen aan een boeiend onderwerp. (George Vermij)
Terug naar boven | Deze film op site IFFR

De Barmhartige en het Beest

Tyrannosaur – Bright Future
Paddy Considine • Groot-Brittanië, 2011

Paddy Considine is vooral bekend als acteur uit Red Riding (2009) en Dead Man’s Shoes (2004, eerder ook op het IFFR te zien). Tyrannosaur is zijn speelfilmdebuut en het vervolg op zijn korte film Dog Altogether, met dezelfde hoofdpersonen. In Tyrannosaur wordt de explosieve Joseph (een knappe rol van Peter Mullan) gevolgd. Er hoeft maar weinig te gebeuren of er knapt iets in hem, zoals het geblaf van de hond van de buurman en jongeren die hem in een café uitdagen. Dat is niet zonder gevolgen, want na een wraakactie van diezelfde jongeren ligt Joseph gewond voor de ingang van een kringloopwinkel. Daar ontfermt de christelijke Hannah (Olivia Colman), de eigenaresse van de winkel, zich over hem. De hulpeloos ogende Joseph doet wat met haar en ze besluit voor hem te bidden. Maar Joseph blijkt gehard door het leven en God is de laatste op wie hij zit te wachten. Ondanks een moeizame start ontwikkelt zich een vriendschap. Een vriendschap waarin duidelijk wordt dat Hannah meer hulp nodig heeft dan Joseph.

Tyrannosaur is explosief, net als de hoofdpersoon Joseph. In het eerste shot trapt Joseph gefrustreerd zijn hond dood. Om haar vervolgens liefdevol te begraven. Hij is een dualistisch persoon, zoveel wordt duidelijk. Ook in het contact met Hannah schemert zijn zachte kant door. En Hannah, biddend tot God om anderen te helpen, blijkt zelf een willoos slachtoffer van geweld. Het geweld wordt hard en onafwendbaar in beeld gebracht. Joseph die met zijn knuppel zijn schuur aan gort slaat (om die later in de film op iets anders te richten) en Hannah die door haar man James (Eddie Marsan) in elkaar gerost wordt. Het levert pijnlijke en levensechte scènes op. De film weet, mede door het gebruik van humor, perfect balans te houden tussen het expliciete geweld en de tragische levens van Hannah en Joseph. Vooral de karakterontwikkeling van Hannah maakt indruk: ze probeert te leven volgens haar geloof, maar komt steeds meer in tweestrijd met zichzelf en God. Ze maakt uiteindelijk een meedogenloze keuze met grote gevolgen. Considine levert met zijn debuut een indringende, hardvochtige maar ook liefdevolle kijk in twee levens. Met als hoogtepunt een beestachtige scène die zo uit The Godfather lijkt te komen. Het levert een van de verrassendste films op van het IFFR. (Suzan Groothuis)
Terug naar boven | Deze film op site IFFR