Verplicht elke ochtend een Ritalin-pil?
In de voorstelling Übermensch nemen de neven Rutger en Walter weer plaats aan hun vertrouwde keukentafel: een plek waar zij de meeste tijd van hun studententijd samen hebben doorgebracht met eindeloze discussies over uiteenlopende levensvragen. De twee jonge mannen zijn het op vrijwel geen enkel vlak met elkaar eens, maar dit geeft het publiek een breed scala aan overtuigingen die bij elkaar een goed beeld geven van de zogenaamde übermensch-problematiek.
Niet eerder zetten Rutger en Walter een stap op het theaterpodium, laat staan dat zij ervaring hebben met het acteren. Desalniettemin weten zij zich aardig te redden in de voorstelling. Door het stuk dicht bij zichzelf te houden kan Übermensch ook begrepen worden als een theatraal college, met al het denkbare dat van invloed is op ‘hoe wij zijn wie wij zijn’ als lesstof. De één met een achtergrond in biomedische wetenschap en wijsbegeerte en de ander met een diploma Neerlandistiek, stellen zij een grote waslijst aan kennis en gedachten centraal. Een uitdagende waslijst in een bijzonder fijn narratief.
Continue vraagstelling
De maatschappelijke obsessie om de mens gezonder, slimmer en gelukkiger te maken is een eeuwenoud streven en brengt veel ethische grenzen met zich mee. Rutger en Walter zijn enorm gedreven om een voorspelling te doen over die betere versie van de mens en ook over zichzelf. In deze zoektocht verplaatsen zij zich van de prehistorie naar de Tweede Wereld Oorlog tot aan de toekomstige opstand van de robot (die overigens een originele betekenis van ‘slavenarbeid’ kent).
In de filosofie over ‘wat de mens dan is’ komen stuk voor stuk maatschappelijk relevante thema’s aan bod, zoals prenatale diagnostiek, draagbare technologie, radicale censuur, internet en privacy. De theorieën lopen uiteen van ‘het getal is onze nieuwe God’ tot ‘de ziekte Ouderdom’, met daarbovenop de religie ‘Gezondheid’. De mannen zijn enorm belezen en hebben dus ook de kunde om elke stelling weer betwijfelen. Als toeschouwer een feest om naar te luisteren.
Verwanten
Ondanks het persoonlijke verhaal hebben de jongens zichzelf wel degelijk tot een personage gevormd. Zij zullen elkaar ongetwijfeld in het dagelijks leven ook de mond snoeren, maar het herhaaldelijk plagen en uitdagen is duidelijk geschreven op de lach van het publiek.
De voorstelling heeft een (over)duidelijke vorm. De mannen bevinden zich aan de keukentafel – en overleggen even hoe de voorstelling verloopt – of zij presenteren vol zelfvertrouwen hun bevindingen aan het publiek. Jammer dat zij deze vorm niet consequent weten te hanteren: wanneer spreek je het publiek wel of niet aan? Maar naast het ietwat matige acteerspel is ook deze onervarenheid vergeven met de verrassende en inhoudelijke sterke teksten over het post-humane wezen.
Tussendoor leggen de heren nog even kort en bondig uit hoe zij eigenlijk in het theater terecht zijn gekomen. Met een theaterconcept over ‘hoe maakbaar is de mens?’ stapten zij onbewust het grootste impresariaat binnen, dat toevállig net op zoek was naar een theatrale werkplek waarin wetenschappelijke en filosofische vragen centraal staan: mazzelaars.
Maar wat mij betreft boffen niet alleen zij, maar wij net zo. De voorstelling Übermensch geeft enorm veel perspectieven op de ontwikkelingen die de mens in het verleden heeft ondergaan en aan de wetenschap en de techniek die we tot de dag van vandaag hebben vergaard. In anderhalf uur is het natuurlijk onmogelijk om dieper in te gaan op de hoeveelheid aan theorieën, hiervoor zou je een nacht moeten aanschuiven bij de mannen aan de keukentafel. En neem een goede fles rode wijn mee!
