Tijdreis door het midden van de middeleeuwen

De verbeelde tijdsperiode – van grofweg het jaar 900 tot 1100 – was juist een vormende tijd waarin grote veranderingen plaatsvonden die vormgaven aan een ‘Nederland’ zoals we dat nu nog kennen. Denk aan veranderingen in het landschap (landontginningen, dijkenbouw), in de bevolking (enorme groei) en bebouwing (bouw van kerken, burchten, steden). Met deze tentoonstelling wil het RMO ons meenemen in een tijdreis door het midden van de middeleeuwen om ons kennis te laten maken met de mensen van deze tijd en hun ideeën over de wereld.

Archeologie en meer

De tentoonstelling bestaat uit meer dan vierhonderd objecten. Het overgrote deel hiervan zijn archeologische vondsten van Nederlandse bodem uit de periode ca. 900-1100. We zien scheepshout, zwaarden, muntschatten, oude schaakstukken, gouden sieraden, een houten ladder uit een waterput en nog veel meer.

Naast archeologische objecten is er een schatkamer ingericht met relieken, het borstkruis van Sint-Servaas en oude drukken. En hoewel de meeste voorwerpen uit deze tentoonstelling uit andere Nederlandse collecties komen, heeft het RMO ook een aantal topstukken uit buitenlandse collecties in bruikleen gekregen: een tafeltje van ivoorsnijwerk met keizer Otto II (Castello Sforzesco, Milaan) en een prachtig astrolabium (Landesmuseum, Kassel).

De informatiebordjes bij de zalen en specifieke objecten zijn goed leesbaar, informatief en niet te lang. Wie nog uitgebreider in de geschiedenis van de objecten wil duiken, kan bij de ingang van de tentoonstelling een extra boekje pakken of de tentoonstellingscatalogus raadplegen.

Het einde der tijden

Een interessant focuspunt van de tentoonstelling is de millenniumwisseling en de verwachting van de middeleeuwers dat dit het einde van de wereld zou betekenen. Er werd geloofd in een duizendjarig koninkrijk op aarde, dat zou worden gevolgd door het Laatste Oordeel en de start van het Hemelse Koninkrijk. Schriftelijke bronnen laten zien dat mensen voortekens zagen in overstromingen, perioden van grote droogte, komeetverschijnselen en zonsverduisteringen. Uiteindelijk gebeurde er niets, een behoorlijke anticlimax voor de mensen die hadden gerekend op verlossing van het leven op aarde en de komst van het hemelse koninkrijk.

Educatief en interactief

Reconstructie van een middeleeuws houten bed (foto Loïs Mennens)

Het museum heeft echt uitgepakt met het educatieve programma en de interactiviteit binnen de tentoonstelling. Naast de twee educatieve routes voor kinderen is ook aan de objecten aandacht besteed; zo is er bijvoorbeeld een mozaïektafel waar je zelf patronen kunt ontwerpen. Voor wie aan den lijve wil ervaren hoe onze medemens in de middeleeuwen leefde, is er zelfs de mogelijkheid om in een reconstructie van een middeleeuws bed te gaan liggen!

Het toppunt van het interactieve gedeelte van de tentoonstelling is toch wel het levensgrote spel dat is ontworpen. Bezoekers die hier aan meedoen, moeten proberen om bij keizer Otto II en zijn keizerin Theophanu te komen door op hun plaats te rennen, springen, bukken en meer (denk aan een combinatie van een Mario-spelletje en Subway Surfer). Het spel is overigens ook toegankelijk voor rolstoelgebruikers.

Begeleidend programma

Naast de tentoonstelling in het museum zijn er nog vele andere mogelijkheden om dieper in het onderwerp te duiken. Zoals gezegd is er een tentoonstellingscatalogus, die rijk geïllustreerd is. Het is deels een traditioneel boek met objectbeschrijvingen, maar daarnaast bevat het ook veel interessante informatie die op een verhalende manier wordt verteld. Voor de geïnteresseerden is er een vierdelige podcastserie opgenomen, er zijn maandelijkse lezingen, kinderen kunnen tijdens de kerstvakantie deelnemen aan verschillende kinderactiviteiten en er wordt zelfs een middeleeuws schaaktoernooi georganiseerd!

Al met al een prachtige tentoonstelling die zeker de moeite waard is om te bezoeken. Allen naar Leiden!