Vrolijke chaos in Delft

De anarchistische kunstenaars van Warner & Consorten openden op 4 januari het Delfts Cultuurjaar. De straattheatervoorstelling IJsheiligen diende als de eerste babystapjes van het nieuwe kunstenaarscollectief Aardlek, waarmee de Consorten zich de komende tijd gaan profileren – even zonder Warner.

Zeventien spelers, drie vuurspuwers en vier vrijwilligers komen als een wilde roversbende het marktplein opgestormd. Ze zijn gehuld in bizarre kostuums die het midden houden tussen het Zeeuws Meisje en Mad Max. De groep sleept een enorme berg rotzooi mee: stellages van stalen buizen, rijdende stapels van tractorbanden – al dan niet radiografisch bestuurbaar, of voorzien van een menselijke bestuurder. Tientallen plastic tonnen doen dienst als trommels, en een bandje speelt swingende Balkanfolk. De spelers communiceren met woeste gebaren, onverstaanbare onzintaal en zang. Deze vrolijke chaos is IJsheiligen.

Ondanks de snijdende vrieskou heeft een grote menigte zich bij dit merkwaardige tafereel verzameld. IJsheiligen is geen voorspelbare voorstelling met een kop en een staart, meer een korte theatrale knutselsessie. De meegezeulde spullen worden opgebouwd tot vreemde, spectaculaire constructies. Opvallend is de aanstekelijke, kinderlijke verwondering waarmee de spelers hun materiaal behandelen. De obsessie met staal, touw, rubber en vuur is voelbaar. Deze levenloze elementen spelen de hoofdrol, niet de mensen. Met een soort naïeve trots tonen de spelers het uiteindelijke resultaat: een immens stalen wiel, waarin zingend heen en weer wordt geschommeld.

Sabbatical

IJsheiligen is voorlopig een van de laatste producties onder de naam Warner & Consorten. De voorstelling werd grotendeels bedacht en gemaakt door Aardlek: de Consorten minus artistiek leider Warner van Wely. Laatstgenoemde gaat anderhalf jaar met sabbatical. Naar eigen zeggen vanwege de stress die het maken van voorstellingen met zich meebrengt.

Ongetwijfeld speelt de recente afwijzing van de structurele subsidieaanvraag voor deze kunstenperiode ook een rol. Na acht jaar structurele ondersteuning vond het Nederlands Fonds Voor Podiumkunsten, in haar oneindige wijsheid, Warner & Consorten niet vernieuwend genoeg binnen het Nederlandse beeldend locatietheater. Het nietszeggende criterium van ‘vernieuwing’, als graadmeter voor de kwaliteit van kunst, strikes again.

Warner & Consorten werd als ‘horizontaal theatercollectief’ in 1993 in het leven geroepen door oud-Dogtroep oprichter Warner van Wely en een aantal gelijkgestemde geesten. Het Engelse performancetheater diende als eerste inspiratiebron; experiment met materialen, technische constructies, en het gebruik van de tastbare ruimte met haar geschiedenis en sociale context was belangrijker dan uitgewerkte verhaallijnen.

Locatietheater

In de voorstellingen van Dogtroep was, ondanks vervreemdend locatiegebruik en abstract spel, toch vaak wel een soort van herkenbaar verhaal te ontdekken. Deze notie is door Warner & Consorten helemaal losgelaten. Speler en muzikant André Dienske geeft toe: ‘Dramaturgisch gezien zijn we totaal oninteressant. Wij werken vanuit de fascinatie voor het materiaal. Er is al genoeg theater dat zo nodig een verhaal wil vertellen.’

Dogtroep stond aan de wieg van het locatietheater in Nederland, maar is nu ontbonden – Aardlek zet deze traditie voort. De groep werkte voor IJsheiligen samen met Theaternetwerk Delft en Blikopener Delft. De gelegenheid was de opening van Delft Cultuurjaar.

De speelse beeldtaal van IJsheiligen is weird, geestig en ontwapenend, mede dankzij het enthousiaste spel. Wat te denken van een paar rondschuivende plastic kanonnen die vuurpijlen afschieten, of een piramide van ladders die er uiteindelijk toe dient om drie spelers te voorzien van een kopje thee – opgewarmd door vuurspuwers? De makers zingen uit volle borst de lofzang op De Absurditeit. Net wanneer de tenen van het blauwbekkende publiek lijken te gaan bevriezen is het alweer voorbij. Aardlek smaakt naar meer.

Dit jaar speelt Warner & Consorten / Aardlek onder andere de voorstelling Bokkesprongen in Teheran op het Fajd Festival, het nationale culturele festival van Iran. Warner van Wely en André Dienske gaven onlangs een workshop op het Marivan Festival, op de grens tussen Iran en Irak. Dienske: ‘Iran heeft een hele rijke traditie van straattheater en poëzie. Het fundamentalisme heerst alleen bij de machthebbers. Op straat kankert iedereen op het regime. Iraniërs zijn gewone wereldburgers. Dat land is niet wat Bush zegt dat het is.’