Oostpool verkeert in zomerse sferen

Eigen waarheid

De drie mannen van Ypsilanti – Toneelgroep Oostpool
Park Sonsbeek, Arnhem • 4 juni 2008

‘Wat we vanavond gaan proberen te spelen is héél moeilijk om uit te leggen. Net als het leven. Da’s ook heel moeilijk om uit te leggen.’ Met deze voice-over opent De drie mannen van Ypsilanti. De Vlaamse auteur Peter de Graef schreef de tekst naar aanleiding van een verhaal over drie psychiatrische patiënten die er allemaal van overtuigd waren de reïncarnatie van Jezus te zijn. Een Amerikaanse psychiater zette de drie bij elkaar in de hoop dat ze zich bewust zouden worden van hun verknipte zelfbeeld. Helaas verliep het anders: in plaats van de eigen problemen onder ogen te zien, verklaarden de drie elkaar voor gek.

De bewerking van Toneelgroep Oostpool resulteert in een fijne, absurde voorstelling die bijzonder onderhoudend is. Het verhaal speelt in een kleine, armoedige kamer met enkel een logeerbed en een tafel met twee verschillende stoelen als interieur. Een wetenschapper (Felix) nodigt twee proefpersonen, de werkloze tandarts Riemer en de dakloze zwerver Wim, uit om zijn theorieën op te testen. Erik Whien is in de rol van Riemer een genot om naar te kijken, wanneer hij op volle toeren vertelt over het lot dat hem ten deel is gevallen. Subtiele mimiek maakt hem tot aandoenlijke sukkelaar die de lachers gemakkelijk op de hand krijgt. Een eenvoudig, maar slim uitgedacht decor van Mieke Wolters zorgt ervoor dat de scène telkens van richting verandert, om vanuit de visie van Riemer, Felix of Wim de waarheid te belichten. Geen enkele waarheid blijkt de juiste en uiteindelijk probeert elk karakter die waarheid vast te pinnen die hem het beste dient. Het mooie is dat onder al die krankzinnigheid ook maar een mens schuilt, dat net als iedereen op zoek is naar een plek die hij thuis kan noemen.

Lévi Weemoedt

En nu geen woord meer – Toneelgroep Oostpool
Park Sonsbeek, Arnhem • 4 juni 2008

Onder het zachtjes tikken van de regen nodigt acteur Paul R. Kooij het publiek uit in zijn kampeertent. De gaslamp suist zachtjes en bezoekers doen zich te goed aan een drankje en een gevulde koek. Kooij imponeert met zijn gedetailleerde kennis van de tent. Hij heeft alle cijfers paraat, van de dikte van het tentdoek tot het aantal haringen waarmee de scheerlijnen in de grond zijn geslagen. Toch bijzonder, dat zo’n dun stuk doek de mens het gevoel geeft veilig te zijn, beschermd tegen weer en wind.

In die veilige, gezellige tent, vertelt de acteur verhalen van Lévi Weemoedt uit de bundel Bedroefd maar dankbaar. Verhalen over een kampeervakantie in de jaren zestig — toen alle conservenblikken nog meegingen in de achterbak — en een kwajongensavontuur op de Solex. Prachtig hoe Kooij er in En nu geen woord meer ogenschijnlijk moeiteloos in slaagt de aandacht geen seconde te verliezen. Met zijn aangename vertelstem brengt hij de o zo herkenbare kampeersituaties tot leven. Want ja, wie herkent het niet? De gespannen sfeer tussen vader en moeder wanneer de vakantie nog beginnen moet. Of hopeloze stortregens die je de tentdoeken om de oren doen slaan. Heerlijk om naar te luisteren terwijl de regen zachtjes verder tikt. Mooie verhalen, meesterlijk verteld.

Volkse opera

De Broekneus – Toneelgroep Oostpool
Park Sonsbeek, Arnhem • 4 juni 2008

Maak kennis met Jan Piet Joris van der Neuk, de man die geen erectie krijgen kan. Hij heeft de hoofdrol in de eenmansopera De Broekneus, gespeeld door John Buijsman. Van der Neuk heeft een probleem dat zijn naam niet doet vermoeden; het uitvoeren van de geslachtsdaad is voor hem onmogelijk door zijn weigerende instrument. Dieptriest. En alsof dat feit op zich nog niet ellendig genoeg is, weet ook het hele dorp ervan. Ten einde raad klopt hij aan bij de kapelaan. Maar het enige wat de kapelaan kan doen, is demonstreren dat zijn apparaat bij de aanblik van Van der Neuk wel prima functioneert. Een oude hoer die hem verleidt met verhalen uit de oude doos lijkt ook al geen oplossing te bieden.

Buijsman wordt begeleid door een kwartet onder leiding van Keimpe de Jong. Dat voorziet het verhaal van muziek die de volkse sfeer oproept van tijden waarin de was nog aan een lijn te drogen werd gehangen. Folklore met een tikje melancholie. Het moet gezegd, schrijver Peer Wittenbols blinkt uit in het verzinnen van synoniemen voor het mannelijk geslachtsdeel. Je kan het zo gek niet verzinnen of het passeert de revue. Toch wordt juist dat soms net even te veel. De sfeer van in de wind wapperende was en wuivende strohalmen kan niet voorkomen dat de eindeloze parade van piemelpraat na verloop van tijd gaat vervelen. Neemt niet weg dat John Buijsman en zijn kwartet een prima prestatie neerzetten en er zo nu en dan zelfs in slagen sympathie op te roepen voor de sneue Van der Neuk. Een fijne, kluchtige opera dus, voor hen die niet vies zijn van een flinke portie schunnigheid.