Confronterend realistisch

Met haar indrukwekkende rol als stervende Agnes solliciteert Chris Nietvelt, na afgelopen seizoen voor haar rol in Romeinse Tragedies de Theo d’Or gewonnen te hebben, opnieuw naar deze prijs voor meest indrukwekkende vrouwelijke hoofdrol van het theaterseizoen. Agnes draagt haar ziekte alleen. Niemand kan haar daarbij helpen. Voor de geliefden is enkel een verzorgende rol weggelegd. Uiteindelijk wacht de dood. De sfeer die hierbij wordt geschept grijpt je letterlijk naar de keel.

Sterfscène

De beangstigende sterfscène van kunstenares Agnes is het hoogtepunt van Kreten en gefluister. Blauwe verf wordt door Agnes, op een groot stuk papier, vermengd met rode verf en diarree. Door zichzelf met verf in te smeren en over het vel te rollen ontstaat een creatie. Haar dood zorgt zo voor het laatste kunstwerk uit Agnes’ leven. Vervolgens wordt het lichaam gewassen en afgelegd. Dit wordt op zo’n mooie en ingetogen manier gespeeld dat je bijna vergeet dat het hier slechts spel betreft.

Na de sterfscène volgen flashbacks uit het leven van Agnes en komen talloze problemen van de twee zussen aan het licht. Van je familie moet je het niet hebben, lijkt de voorstelling te willen zeggen. Waar dienstmeisje Anna (Karina Smulders) de zieke Agnes zwijgzaam verzorgt en in alles voorziet, daar weten de zussen, Maria (Halina Reijn) en Karin (Renée Fokker), niet zo goed wat ze met de situatie aan moeten. Na een zeer indrukwekkend begin zakt de voorstelling hier wat in. De verhaallijn rond de twee zussen blijft niet overeind en niet altijd is duidelijk wanneer iets zich afspeelt, in heden of verleden. De slotmonoloog door Agnes, waarbij ze uiteindelijk als een engel heengaat, is daarentegen groots en imponeert.

Decor

Wat het gehele stuk de aandacht trekt is het gebruik van het decor, ontworpen door Jan Versweyveld. Grote projectieschermen, televisies, glazen afscheidingen, schilderdoeken en een groot ziekenhuisbed centraal op het podium. Vooral de projecties maken indruk. Een camera slingert, boven het gezicht van Agnes, met grote halen heen en weer. Dit beeld wordt geprojecteerd op een groot scherm dat vooraan  het podium naar beneden komt. Steeds langzamer wordt de slinger tot het beeld uiteindelijk stil komt te staan. Tegelijkertijd is ook het silhouet van Agnes en van de andere drie dames te zien.

De luide, meeslepende muziek, samen met het knappe spel, maakt dat de hele situatie van ziekbed en sterven keihard bij het publiek binnendringt. Geen moment wordt iets mooier gemaakt dan het is; onder andere braaksel en ontlasting worden getoond. De sobere vormgeving versterkt het mysterie en de gevoeligheid van het sterven. Kreten en gefluister is zo een confronterende voorstelling die je zeer aangrijpt. De problemen van de zussen komen misschien niet tot hun recht omdat de toeschouwer te weinig informatie krijgt om het interessant te laten worden. Toch zorgt dit er niet voor dat de voorstelling te weinig te bieden zou hebben. Integendeel.

Toneelgroep Amsterdam speelt Kreten en gefluister nog tot en met eind mei 2009.