Een droom van een voorstelling

Laura van Dolron is een rijzende ster. Recentelijk won ze de Charlotte Köhler Prijs voor veelbelovende theatermakers. Na Lieg ik soms? (2006) en Walden Revisited (2007) speelt zij nu Laatste Nachtmerrie. Van deze voorstelling was vorig jaar op het festival De Parade reeds een verkorte versie te zien. (Klik hier voor een recensie).

Laatste Nachtmerrie is gebaseerd op Adam Curtis’ controversiële documentaire-reeks The Power of Nightmares, waarin de opkomst van de Neoconservatieve beweging in de Verenigde Staten met die van het moslimfundamentalisme wordt vergeleken. Van Dolron gaat in op de rol die leugens spelen voor grote machthebbers en politieke bewegingen. Tegelijkertijd werkt ze haar zelfbedachte concept van stand-up philosophy verder uit.
Met dit concept heeft ze zelf alvast een label geplakt op haar manier van theater maken, om lastige vragen daarover voor eens en altijd voor te zijn. Ze neemt deze vragen bij het publiek en de critici bij voorbaat weg, door haar concept tijdens de voorstelling al uit te leggen.

De groten der aarde

Foto: Pieter Boersma

Wat houdt stand-up philosophy dan in? Het is eigenlijk een soort stand-up comedy, maar Laura van Dolron pakt het steviger aan door filosofische en politieke onderwerpen niet te schuwen. In deze voorstelling, die bestaat uit twee delen, meet ze zich met niet de minsten der aarde. George W. Bush, de Neoconservatieven uit de Verenigde Staten en hun inspirator Leo Strauss, Osama Bin Laden en ook onze eigen Balkenende passeren de revue.
We krijgen overigens te horen dat het vanavond voornamelijk om haar zal gaan; zij heeft het stuk immers geschreven. Ze zal echter twee acteurs (Wouter de Jong en Dion Vincken) naast zich op het podium moeten ‘dulden’. Deze acteurs verbeelden de thema’s waar Van Dolron over spreekt en geven het publiek de kans een eigen mening te vormen.

Gezien het enigszins uitgekauwde onderwerp, zou je misschien een tamelijk saaie voorstelling verwachten, maar niets is minder waar. Ondanks het feit dat Laura van Dolron het publiek zelf waarschuwt voor een hele saaie eerste helft, wil het dat gelukkig nergens worden. En dat weet ze zelf donders goed! Laura van Dolron maakt theater waarin ze zo zelfbewust haar eigen grenzen weet op te zoeken, dat het nergens oninteressant wordt. Als er al een tergend vervelend stuk in zou zitten, dan is dit omdat ze dat zelf zo heeft gewild. Het is de combinatie van het voortdurende spel met de rollen van de acteurs (zowel haar eigen rol als die van haar collega’s), het belang van de tekst en de bewuste keuze voor het decor en het licht, dat het stuk zo intrigerend maakt.

Zelfbewust theater

Foto: Pieter Boersma

Om met de laatste twee elementen te beginnen: eigenlijk zijn ze nauwelijks aanwezig. Het decor bestaat uit niet meer dan twee krukken en er is gewoon wit podiumlicht. Het gevolg is echter wel dat je je volledig kunt concentreren op de tekst en op de acteurs. Zoals gezegd heeft Laura van Dolron de tekst geschreven en spelen de acteurs hun door haar geschreven rol. Tot zover de gewone logica van het toneelspel. 

Laura van Dolron stapt voortdurend uit haar verhaal over Amerika en de Neoconservatieven door middel van slapstick-stukjes die lijken op improvisatie. Toch is dat uiteindelijk niet wat het is. Je realiseert je gaandeweg dat ze dat deze ‘uitstapjes’ natuurlijk óók vooraf verzonnen heeft. Emotionele redevoeringen worden voorts ontkracht door Van Dolrons eigen simpele mededeling dat zij ze geschreven heeft. Ze trekt het principe van relativeren naar een hoger niveau door ook haar eigen karakter onder de loep te leggen. Is het allemaal wel waar wat ze het publiek wil laten geloven? Is zij zelf een goed mens? Of speelt ook zij spelletjes met ons?

Een gevaar van deze voorstelling schuilt in de manier waarop Laura van Dolron alles weg lijkt te relativeren. Is er dan geen enkele oprechtheid meer te verwachten? Niet van de Amerikanen, die de rest van de wereld hebben voorgelogen, of van de moslimfundamentalisten, die geloven dat het Westen de bron van alle kwaad is? Maar dus ook niet van Laura van Dolron zelf, de persoon die dit wantrouwen aansnijdt en ons haar standpunt wil doen geloven? Toch blijkt dit uiteindelijk veel te kort door de bocht – een verhaal heeft altijd meerdere kanten. Wat Van Dolron voornamelijk wil, is haar publiek laten nadenken. Nadenken over hetgeen dat achter de waarheid verborgen ligt en hetgeen dat achter de leugen schuilgaat. En hierin ligt precies Van Dolrons kracht. Ze laat zien wat theater vermag.

Laura van Dolron toont met haar stand-up philosophy-reeks op overtuigende wijze aan, dat ze de toekenning van de Charlotte Köhler Prijs meer dan verdiend heeft. Met Laatste Nachtmerrie is er voorlopig, helaas, een eind aan deze reeks gekomen. In spanning wachten we op nieuw werk.

Laatste Nachtmerrie van Laura van Dolron is nog te zien tot en met 5 maart 2008. Klik hier voor meer informatie en speellijst.