De mens is voor de mens een wolf

Uitgeefster Odille en advocaat Lenhard vormen een succesvol paar, schrijver Rollo woont sinds jaar en dag bij hen. De drie knallen niet meer, niet in hun werk en niet in de liefde. Odille heeft al tijden geen kassucces meer uitgegeven, Lenhard werkt voor een baas die hij niet kan uitstaan, en Rollo teert nog steeds op het succes van zijn ene boek van twintig jaar geleden. De avond van het boekenbal verandert alles. In een brief leest Odille dat haar man verliefd is op Victor, “een jongen”. Prompt komen diezelfde avond man en jongen langs, en vallen ook Odille en Rollo voor deze Victor Philemon in zwijm. Victor confronteert hen met wie ze waren wie ze zijn geworden.

Superspeelmomenten

Prachtig is de ervaren Olga Zuiderhoek als de dronken Odille tijdens het eerste bezoek van Victor. Tegen de tafel geleund zien we haar, wanneer de combinatie drank en wanhoop haar om het hart slaat, even door haar knieën zakken, gezicht naar de hemel. In dat korte knikkende-knieën-moment is zoveel machteloosheid te herkennen. Joop Admiraal verwoordt Rollo’s Latijnse uitroepen droog tot aan het eind. Hij schuifelt rond als een oude, bedachtzame man, steeds klaar om de situatie in een spreuk te vatten. Rollo roept bewondering op omdat hij zo erudiet is, en compassie omdat hij die eruditie gebruikt voor lang vervlogen tijden, of teleurstellende momenten. Heel anders is Dragan Brakema als Victor, jongen-van-nu. Hij speelt opvallend nonchalanter dan de ouderen, maar doet dit opzettelijk. Want als hij wat later in het stuk afgeeft op hun muffigheid, weet hij hun articulatie en retoriek perfect te imiteren.

Welbespraakt

Net als De gelukkige mandarijn en Hertenkamp, ook van tekstschrijver Frank Houtappels, is Uit liefde een uiterst welbespraakt stuk. De scherpe dialogen, droge humor en Rollo’s Latijnse opmerkingen als ‘vrede aan de binnengetredene’, en ‘de mens is voor de mens een wolf’ vormen een ontroerende combinatie. Odille tegen Rollo: “Vond jij dat nu iets, dat meisje?” Rollo: “Nou, niet dat ze mijn wereldbeeld kantelt, maar…” In Uit liefde is weemoed over de dingen die voorbijgaan, schoonheid omdat woorden zo veelzeggend kunnen zijn en sarcasme vanwege de ontevredenheid die eruit spreekt.

Verheffend

Dat het één plaatsmaakt voor het ander, betekent niet dat het allemaal beter wordt. Noch in de literatuur, noch in de liefde. Maar plaatsmaken doet het. Het succes van toen, het oude boekenbal, komt dat nooit meer terug? Is alles van waarde weerloos? Nee, zegt het stuk. De grote potentie aan schoonheid en de dreiging van het sarcasme van de personages maakt dat we ons verzetten: waarom gaat het drietal niet de schoonheid achterna, zodat het die grijpt voordat die kans aan hun voorbijgaat? Uit Liefde roept veel vragen op die je aan het denken zetten. Met het krachtige spel, de goedgeschreven tekst en de strakke regie, is het een voorstelling om van te genieten.