Tot jij mij ziet (Huis aan de Amstel)

Kaïn en Abel. Zo verschillend zie je ze zelden. Waar Abel, de jongste, een dromer is die van lezen houdt – welbespraakt en een beetje vreemd, is Kaïn, de grote broer, een doener, die zegt waar het op staat, zijn vuisten gebald in de zakken. Kaïn is stoer, Abel is bang. De wat vadsige Tjebbo Gerritsma is met zijn onrustige blik perfect als ruwe bolster Kaïn. De kleine, gespierde Sanne den Hartogh als Abel is, na een wat aarzelende start, geloofwaardig als de schizofrene Benjamin die, behalve een verontrustend ziektebeeld, een duister geheim met zich meedraagt.

Broedertwist

De namen van de broers roepen de associatie op met het bijbelverhaal, waarin Kaïn zijn broer Abel uit jaloezie dood sloeg. Kaïn en Abel zijn namen die horen bij een broedertwist; dreigend en onontkoombaar. De spanning tussen de twee broers is dan ook om te snijden. Kaïn houdt zijn broertje kort, en Abel doet er alles aan om de aandacht van zijn grote broer te trekken. Dat betekent altijd effect bij zijn grote voorbeeld met het korte lontje. Het is prachtig om naar te kijken, die twee verdoemde zielen die om elkaar heen draaien in het kille huis. Compassie voel je voor beiden, vanwege hun onmacht. Te lang samen en alleen, jaren waarin te veel is gebeurd. Abel kan niet leven zonder pillen en niet zonder Kaïn, Kaïn kan niet leven met Abel, omdat dat voor hem geen leven is.

Wat is er met hen aan de hand? In de zeven dagen voordat hun vader thuiskomt wordt langzaam de deksel van de beerput opgelicht. Vader verliet hun moeder, zwanger van Abel, toen Kaïn zes was. Moeder ging dood toen Kaïn te jong was om de zorgen over zijn onberekenbare broertje alleen te dragen. Vind je het gek dat Kaïn de man haat die hem in de steek liet, en die hij zich enkel herinnert als de hand in zijn nek terwijl hij op een blauw fietsje met een geel zadel zat? Abel heeft geen herinnering, die heeft alleen maar dromen. Hij droomt van een man die hem hoog optilt en hem leert om ‘normaal’ te leven.

Less is more

Dat bijrollen overbodig zijn in dit drama, daar komen we achter in de tweede helft van deze tot dan toe prachtige voorstelling. Dan komt vader binnen, om in het ouderlijk huis te sterven maar liefst. Hij is bot en egocentrisch, en ziet niet wat zich daar in huis afspeelt tussen de broers. Hij brengt de mooie Sue mee; zelfverzekerd en intrigerend – maar in dit stuk past haar aanwezigheid niet. De spanningsboog is ruw verbroken. De bijfiguren zijn bedoeld als katalysatoren voor een dramatisch slot, maar tekstschrijver Roel Adam mist zijn doel. Zijn zorgvuldig opgebouwde prachtbroers komen in de verdrukking door de twee fremdkörper die voor veel onrust zorgen.

Jongvolwassenen

Als het onontkoombare gebeurt en de jongste sterft door de hand van de oudste, blijven de motieven raadselachtig. Het gevoel voor Kaïn is te groot om hem simpelweg te zien als een jaloerse geweldenaar. Die duister blijvende motieven zijn op zich niet erg. De zaal, grotendeels gevuld met tieners, heeft het naar de zin: ademloze stilte, concentratie en af en toe een opgeluchte lach bij een grappige tekst. De rest van de zaal – dertig, veertig of ouder – wordt net zo meegezogen in het mooie spel van de broers. Geslaagd theater voor jongvolwassenen dus, en ook interessant voor ouder publiek. Maar de stervende vader Max en zijn kameraadje Sue moesten hun kamp maar opslaan in een ander stuk.

Tot jij mij ziet is nog te zien tot en met 19 november 2005.
Voor een actuele speellijst kijk je hier. hier