Theater / Voorstelling

Koller heeft ons beet

recensie: Bekijk 't (Eric Koller)

Hij doet het met wat stevige muzieknummers, een paar attributen, het licht natuurlijk, en verder niets dan lijf en leden. Ja, zijn hoofd, dat verdient een aparte vermelding. Daar kan Eric Koller ook veel mee. Maar wát een onhandigheid, wát een gestuntel. Het eerste halfuur idioterie denk ik: “Wat moet dit worden?” En denk ik aan wat op zijn website staat: “Het is de Nederlandse Mr. Bean.” Aber hallo, wat moeten we met nog een Mr. Bean? En daarbij, theater is veel confronterender dan een videootje. Ik voel me persoonlijk beledigd als iemand pal voor mijn neus slappe grappen staat te maken. Grrrr, hoe stom kan een kunstenaar zijn? Maar Koller trekt zijn grappen door. Diep beledigend door. Zijn show heet niet voor niets Bekijk ’t. Nou, ik begrijp ’t. Hij gaat zo ver met zijn satire, dat hij intelligent wordt, verbluffend intelligent. En daarmee troost hij. Hij laat me genieten van zijn gezelschap. Al blijft het tot het einde toe een haat-liefde verhouding.

~

Kollers manier van doen is enigszins te vergelijken met wat ik zag bij Suzanne Boogaerdt en Bianca van der Schoot in hun Kerstpakket. Alle aandacht gaat uit naar expressie en beweging van gezicht en lichaam, er wordt niet gesproken. Maar waar Boogaerdt en Van der Schoot nog een decor hadden dat sfeer opriep, is bij Koller een decor geheel niet aan de orde. En vielen de attributen in Kerstpakket samen met de sfeer – wat overigens heel mooi paste bij de winterfeesttijd – Koller gebruikt zijn spullen als een verlengstuk van zichzelf. We moeten het met hem doen en met hem alleen. Stel je voor, anderhalf uur niets te bekijken dan een tergend lang lijf en een hoofd als een nerd, met een geweldige mond en uitpuilende ogen.

Sexy

Misschien is dat het dat Koller sexy maakt. Dat we het met hem móeten doen. Dat hij zo veel van zijn lichaam aan ons blootgeeft, zijn spieren, zijn reflexen, bij al zijn handelingen en inspanningen. Het begint al wanneer hij opkomt, in zijn lichte singlet en groene trainingsbroek. Die verhullen niets, ook niet dat wat hem duidelijk mannelijk maakt. Is het al op dit moment, dat de vier vrouwen achter mij beginnen met proestend te lachen, en met hun voeten beginnen te wiebelen (tegen mijn stoel)? Natuurlijk gaat Koller nog veel explicieter tekeer. Zo schiet hij per ongeluk een dartpijl weg met zijn (blote) kont en illustreert hij in optima forma hoe de bloemetjes en de bijtjes tot elkaar komen. Bijvoorbeeld door zijn ademgeur, via een lik met zijn tong, de lucht in te blazen.

De menselijke maat grijpt aan

Maar deze sketches zijn haast te shockerend om te ontroeren. De humor ervan is te intelligent, te doordacht. Het is de afwisseling met lichamelijke onhandigheid die Koller zo aangrijpend maakt. Want even na zo’n doordachte sketch botst hij, voor de zoveelste keer, met zijn voet of met zijn rolstoel tegen een paal die op de grond ligt. En zien we hem weer zwoegen, kop schuin omhoog en tong uit de mond. Het is die doorzettingskracht, dat knokken tegen beter weten in, de hardnekkigheid van de menselijke maat die ons voor hem inneemt. Zeg je “ja” tegen Koller dan zeg je “ja” tegen de mens.

Overstijgende potentie

De kunst van Koller is niet zozeer maatschappijkritisch als wel menskritisch. Zijn uitstraling wordt door ons allen herkend. Al was het maar door plaatsvervangende schaamte die we voelen, die hij ons laat voelen. Daar heeft hij ons beet. En dan heb ik het over zijn zwaartekrachtgrappen nog niet eens gehad. Zijn grip op het publiek kan zeker nog vaster, zijn grappen meer ingetogen, zijn triomf subtieler. Maar hij komt er zelf wel achter hoe, dat zie je gewoon. Bekijk ’t.

Je kunt kijken naar Bekijk ’t tot en met 19 maart 2005.