Slappe mensen, indringende thema’s

Schuur, een tekst van Rob de Graaf, wordt door theatercollectief Dood Paard gepresenteerd als slot van het drieluik STOCK NEDERLAND, waarin de spelers “de staat van Nederland aan de kaak stellen”.

Nobel streven

In een tochtig huis ergens in de duinen zitten de tanende veertigers Thalassa en Ruprecht erg hun best te doen om betere mensen te worden. Ze hebben drank en vlees afgezworen en de stad de rug toegekeerd. Ontslakken moeten ze, terug naar de natuur, de elementen, elkaar. Een nobel streven. Maar het huis is te kil, de hemel te wijd, het schuldgevoel te groot. Ze voelen zich vreselijk verloren. Hun ‘eco-ideaal’ is een ‘eco-dood punt’ geworden. Steeds opnieuw probeert het stel zich ervan te overtuigen dat weggaan uit de stad de enige manier was om erover heen te komen, over het gevoel dat zij schuldig zijn aan de dood van hun goede vriendin Tex. Zij reed namelijk – na een heftige nacht discussiëren over onverschilligheid en gebrek aan politiek engagement – stomdronken de gracht in. Dit schuldgevoel is zo allesoverheersend en onontkoombaar, daar kan geen ‘eco-existentie’ tegenop.

Holle frasen

Het terugtrekken in eenvoud maakt bovendien dat alle minder leuke aspecten van het bestaan van de twee bloot komen te liggen. Genadeloos worden ze geconfronteerd met hun eigen tekortkomingen; de idealen waar ze eerder aan vast hielden zijn holle frasen geworden. Vroeger konden ze hun gevoel voor eigenwaarde ontlenen aan hun hippe, belangrijke, artistieke en politiek betrokken leventje. Nu, in het heldere licht van de waddenzon, blijkt er bar weinig over van de benijdenswaardige mensen die ze ooit waren. De smaak van de banaliteit van het leven plakt op hun tong en laat zich niet wegslikken. Ze sparen noch zichzelf noch de ander, ze spreken alles uit. Rekenschap moet worden afgelegd, boete worden gedaan. Het zijn betekenisvolle zinnen maar er wordt geen actie aan verbonden. Maar ja, hoe pak je zoiets ook aan? Bevestiging vinden deze twee niet bij elkaar, hoewel ze elkaar er steeds letterlijk om vragen. De enige manier die het koppel kent om hun innerlijke leegte te vullen is praten, praten, praten, eindeloos alles uitspreken.

Idee-fixe

Hard, confronterend en gelukkig ook vaak hilarisch, wordt in Schuur het menselijk onvermogen om innerlijke rust te vinden blootgelegd als een idee-fixe. Het tekent de huidige tijdgeest van de Hollander die moe is van alles en rust wil, zonder gezeik over minderheden of probleemwijken. Rob de Graaf heeft met Schuur een prachtige tekst afgeleverd. Scherp, poëtisch, satirisch en ontnuchterend. Vanuit steeds verrassende invalshoeken geeft hij zelfs de meest subtiele nuances in het leven weer van twee worstelende mensen, hun liefde voor elkaar en de loodzware last van hun schuldgevoel. Zijn formuleringen zijn tegelijkertijd archaïsch en banaal, om je vingers bij af te likken.

De taal van de Graaf is erg geconstrueerd. Om scherpte te behouden en alle toneelpathetiek te vermijden vraagt de tekst een onnadrukkelijk, terloops spel van de acteurs. Manja Topper en Oscar van Woensel hebben hierin (nog?) niet een weg gevonden. Ze zwabberen heen en weer tussen het karikaturale en het transparante. Hun zacht, lijzig stemgebruik past bij hun futloze, introspectieve personages, maar reikt door gebrek aan volume niet ver genoeg de zaal in. Alsof de krachteloosheid van hun personages de spelers iets te veel in zijn greep heeft gekregen. Tja, dan wordt zelfs de beste tekst op den duur een beetje saai.

Lees ook de recensie van ECO/Dood Paard, onderdeel van de theatertrilogie STOCK NEDERLAND.

Meer informatie over speeldata vind je hier.