Spiegel voor een slecht huwelijk

Van alle schurende toneelteksten van de Amerikaanse schrijver Edward Albee (1928-2016) is Wie is er bang voor Virginia Woolf? (1962) – in elk geval op papier – wel de wreedste, lompste, schrijnendste. Vooral vanwege de hooglopende ruzies tussen de twee belangrijkste personages: het oudere echtpaar Martha en George.

Frustratie

Het koppel heeft na afloop van een feestje aan de universiteit een jonger echtpaar uitgenodigd om thuis nog een afzakkertje te komen drinken. Martha’s vader is rector magnificus van de universiteit, waaraan George sinds jaar en dag werkt als docent. Beroepsintellectueel George heeft nooit de vroegere verwachting kunnen waarmaken in de machtige voetsporen te treden van zijn schoonvader.

De pas getrouwde Nick en Honey staan nog aan het begin van hun carrière. Wat begint als een wat ongemakkelijke afterparty, ontaardt in een steeds lompere slemp- en scheldpartij.

Dader en slachtoffer

Waar in de meeste interpretaties van Wie is er bang voor Virginia Woolf? Martha de belangrijkste aanstichter van het kwaad is, plaatst regisseur Hanneke Braam bij Kobra Theaterpoducties de angel meer bij George. De George van Bas Hoeflaak verwordt gedurende de voorstelling van een amicale, vriendelijk babbelende man in een vileine, gekwetste echtgenoot die anderen hun geluk niet gunt.

Martha (Sanne Wallis de Vries) loopt aanvankelijk op zeer hoge hakken waardoor ze boven haar man uittorent. Maar de machtsverhoudingen draaien om. De hakken gaan uit en Martha verwordt van dader tot slachtoffer. Niet aardig, grof in de bek, maar ook best zielig.

Overtuigend

George en Martha komen kijvend en afstandelijk binnen, maar groeien in de loop van het stuk naar elkaar toe. De chemie tussen de twee is overtuigend, je gelooft dat ze een stel zijn en dat dit al decennia lang zo gaat tussen hen.

Regisseur Braam kiest ervoor de jongere generatie de spiegel te laten zijn van de oudere. Nick en Honey zijn pas kort getrouwd, Martha en George al 23 jaar. De jongeren kijken met bewondering, maar ook met schrik naar de ouderen. Als toeschouwer denk je: dit is jullie voorland, op deze ellende stevenen jullie ook af, tenzij je nú het roer omgooit. De veelbelovende bioloog is getrouwd met een drankzuchtige vrouw die geld heeft. Voor beiden ligt de desillusie op de loer.

Gevaarlijk

Bas Hoeflaak is sterk als George. Hoewel aanvankelijk hartelijk en beminnelijk, slijpt Hoeflaak zijn personage gaandeweg aan tot een gevaarlijke man. Misschien is het onvermijdelijk als je cabaretier Sanne Wallis de Vries de rol geeft van Martha: Braam speelt met haar keuze voor Wallis de Vries op de lach. Daardoor krijgt Albee’s vileine stuk komedie-achtige trekken. De tierende Wallis de Vries is eerder meelijwekkend dan een rotwijf.

Claire Bender als Honey versterkt het komedie-effect, haar personage is vooral geestig; het mist de tragiek die van Albee’s Honey zo’n tragische vrouw maakt. Benders wanhopige mimiek en schutterige lichaamstaal redden het personage. Alex Ploeg is zeer op dreef als de jonge, corpsballerige Nick. Zijn timing en intonatie zijn sterk. Deze man gaat door roeien en ruiten om zijn ambities waar te maken. Het duurt een hele nacht voordat hij beseft dat hij daartoe met Martha en George op het verkeerde paard wedt.

Bacchanaal

Het decor (ontwerp: Calle de Hoog) is even eenvoudig als effectief. Een extreem lange bank biedt de acteurs de ruimte om zonder veel moeite afstandelijkheid, vijandigheid, toenadering, vertrouwelijkheid of intimiteit neer te zetten, eenvoudigweg door zich erop te verplaatsen.  De achterwand bestaat uit 198 gevulde watercontainers met een kraantje eraan, van die dingen die je gebruikt op de camping. Er wordt voortdurend uit getapt om het bacchanaal te onderstrepen.

Hier staan vier interessante acteurs in een welgemikt decor, in een originele interpretatie van een stuk dat elke zoveel jaar in Nederland op het program staat. Het levert een zeer vermakelijke avond toneel op

 

Tekst: Edward Albee
Regie: Hanneke Braam
Spel: Claire Bender, Bas Hoeflaak, Alex Ploeg, Sanne Wallis de Vries
Decor: Calle de Hoog
Kostuums: Dorien de Jonge
Licht: Stefan Dijkman
Techniek: Arnold Schut, Marcel Sman, Dorus van Leeuwen
Fotografie: Annemieke van der Togt