De rode draad van Shiota

Voor het eerst wordt er een solotentoonstelling van de Japanse Chiharu Shiota in Nederland getoond. Hoog tijd: in 2015 brak zij door op de Biënnale in Venetië met haar installatie The Key in the Hand waarmee ze haar land representeerde. Shiota is te herkennen aan haar installaties met rode draad en alledaagse objecten. In de tentoonstelling Between the Lines wordt haar werk in retroperspectief getoond, met als hoogtepunt de installatie Uncertain Journey die speciaal voor het museum werd gemaakt.

Portret Chiharu Shiota, 2017. Still uit video Jochem de Vet

De rode draad

Behalve zijn indrukwekkende esthetiek heeft de installatie meerdere betekenislagen. Het web is verbonden aan twee boten die ons wijzen op de reis van het leven, waarbij de bestemming niet bekend is. De installatie wekt een dromerige wereld op; het gevoel onder de zee door te lopen. Wat gelijk al opvalt bij het bezoeken van de tentoonstelling is dat er een rode draad loopt door het werk van Chiharu Shiota. Letterlijk. Shiota gebruikt de draden als symbool voor de verbindingen tussen mensen. Ze lopen als bloedvaten door de ruimte en creëren een eigen wereld.

Chiharu Shiota, Becoming Paininting, 1994, c-print, foto’s van de performance met gelijknamige titel in Anu School of Art, Canberra, Australië. © Chiharu Shiota, co Pictoright Amsterdam, 2017

Between the lines

Oorspronkelijk heeft Shiota een klassieke opleiding schilderkunst gevolgd. Schilderen op doek vond ze echter te beperkend: ‘slechts’ een kleur op het doek. Tijdens haar zoektocht naar andere kunstvormen komt ze uit bij performance-art. In de tentoonstelling zijn enkele van haar performances te zien, waaronder haar eerste: Becoming Painting. Bij deze performance gebruikt ze zichzelf als schilderdoek. Het aanbrengen van een tweede huid is een terugkomend thema in de performances en in de installaties die tentoongesteld zijn. Shiota laat universele thema’s zien in haar unieke beeldtaal: herinneringen, verbondenheid en identiteit.
Uiteindelijk ontwikkelt Shiota haar installaties met draad, die haar in staat stellen om zonder beperkingen te schilderen in de fysieke ruimte. De titel van de tentoonstelling Between the Lines verwijst naar de zoektocht van de kunstenaar.

The Key in The Hand

In de tentoonstelling is ook haar werk te zien van de Biënnale van Venetië: The Key in the Hand. Hierbij zijn er sleutels in een web verweven. Shiota vroeg mensen van over de hele wereld om haar een sleutel toe te sturen, met een brief waarin stond wat deze sleutel voor hen betekende. Ze heeft de sleutels en herinneringen met elkaar verweven. Daarbij wordt een video getoond over de allereerste herinnering. Aan een aantal kinderen wordt gevraagd wat zij zich herinneren van hun geboorte. Op deze manier worden herinneringen die gedurende een mensenleven worden gemaakt met elkaar verbonden.
Het kunnen ronddwalen in en je verwonderen over de installatie Uncertain Journey maakt een bezoek aan de tentoonstelling meer dan waard. Het oeuvre van Shiota laat zien hoe ze zich als kunstenaar heeft ontwikkeld, en welke diepere lagen en thema’s de grondslag voor haar werk vormen. Maar volgens Shiota is de emotionele betekenis van haar installaties die de bezoeker ervaart, het meest waardevol.