Oude dromen van de toekomst

Philip K. Dick (1928 – 1982) wordt beschouwd als een van de grootmeesters van de Amerikaanse science fiction. Zijn romans zijn verfilmd tot o.a. Blade Runner en Minority Report. Een tiental korte verhalen is onlangs bewerkt tot de Amazon serie Electric Dreams en verzameld in de gelijknamige bundel.

De connectie met de serie is niet te missen. De korte verhalen in Elektrische dromen zijn allen voorzien van een inleiding door de desbetreffende regisseur. Hierin leggen ze uit waarom ze ervoor gekozen hebben om het verhaal te verfilmen en welke elementen uit de oorspronkelijke tekst ze behouden hebben. Doordat de introducties een context bieden, vormen ze een toegevoegde waarde in het geheel.

Nog altijd relevant

De verhalen zijn heel verschillend van aard, van pure science fiction met robots en ruimtereizen (‘Verkooppraatje’) tot enge horror (‘Het vaderwezen’). Hoewel ze decennia oud zijn, doen ze bijna niet gedateerd aan. Ook leest de tekst zeer vlot weg (wat tevens hulde voor de vertalers is). Het telepathische element in ‘De kapmaker’ verraadt echter dat de verhalen geschreven zijn in een ander tijdperk: dit soort praktijken was namelijk populair in de science fiction van de jaren zestig van de vorige eeuw. Gedachtelezen anno nu zou via technologie plaatsvinden, niet via mensen met een speciale telepathische gave. Ook zijn de ietwat stereotypische rollen voor mannen en vrouwen niet meer helemaal van deze tijd.

Ondanks deze verouderde elementen valt het vooral op dat de verhalen nog altijd relevant zijn. Het verhaal over de gedachtelezers doet denken aan de huidige praktijken in China, waar de regering steeds verder gaat in het monitoren van de bevolking. Of neem ‘Autofab’, een verhaal over zelfregulerende fabrieken die maar blijven produceren, ook al zijn alle grondstoffen op. De lokale bevolking probeert de fabrieken te vernietigen, maar deze zijn juist ontworpen om zichzelf in stand te houden. Dit roept vragen op over kunstmatige intelligentie: wat als robots steeds slimmer worden en dit ten koste gaat van de mensheid?

Aliens versus mensen

Het mooiste zijn de menselijke verhalen: ‘Het vaderwezen’ en ‘Menselijk is’. In deze vertellingen neemt een alien de vorm van een mens aan, met in beide gevallen een totaal andere afloop. In ‘Het vaderwezen’ ontdekt een jongen dat zijn vader is vermoord en dat een alien zich als hem voordoet. Wat volgt is een scène die direct in de tv-serie Stranger Things gebruikt zou kunnen worden: de jongen en zijn vriendjes gaan op zoek naar een manier om het vaderwezen te vermoorden. In ‘Menselijk is’ is een vrouw zeer ongelukkig in haar huwelijk met een vreselijk onaardige, door zijn werk geobsedeerde man. Na een reis naar een andere planeet is haar man ineens verdacht vriendelijk. Een wanhopige alien die met uitsterven wordt bedreigd heeft zijn lichaam overgenomen. Maar of zijn vrouw dat nu heel erg vindt…

De bundel Elektrische Dromen is een pareltje voor de sci-fi liefhebber. De verhalen zijn allemaal totaal anders waardoor je doorlopend verrast wordt, terwijl de introducties het boek een persoonlijk tintje geven. En er wordt wel gezegd: Don’t judge a book by its cover, maar in dit geval is de omslag wel een vermelding waard; de uitgever heeft voor een prachtig omslag gekozen, waarin je de menselijkheid uit Dick’s verhalen herkent.