Kate wie?

Blijkbaar heeft Kate inmiddels, of misschien zelfs wel al sinds de jaren negentig, een zodanige status bereikt dat haar voornaam genoeg is, net zoals bij Naomi, Cindy of Helena. Daarom is de titel van de nieuwe tentoonstelling in het FOAM Fotografiemuseum in Amsterdam The Kate Show voldoende; iedereen weet dan toch om welke Kate het gaat? Maar toch is de titel ook misleidend: gaat het om het Engelse fotomodel Kate Moss (1974) zélf en is er sprake van een visuele biografische schets of gaat deze tentoonstelling over modefotografie? Met andere woorden, wat is er met Kate aan de hand?

The Bearded Kate, 2005), © Inez van Lamsweerde, Vinoodh Matadin

Ondanks dat Kate al meer dan vijftien jaar in de internationale modewereld meedraait als supermodel, is deze tentoonstelling geen simpele hommage aan haar. Natuurlijk gaat het om Kate zelf, en over de bekende kunstenaars die met haar hebben gewerkt. Maar ze wordt ook als voorbeeld gebruikt. Het gaat dus ook om Kate op een meer abstract niveau, niet om de vrouw maar om de mythevorming rond haar persoon, over haar relatie met de tabloids en om de invloed en de macht van de media die een grote rol spelen in het beeld wat van haar gecreëerd wordt, kortom: hoe zij als publieke figuur gevormd wordt. Een verzameling van uiteenlopende kunstenaars hebben zich laten inspireren door het stijlicoon Kate.

De Kate-gaze

De opzet van de tentoonstelling doet bij binnenkomst eigenlijk nonchalant aan: een niet-fotografisch werk op de grond, een aantal op klassieke wijze ingelijste werken zoals de naakte strandfoto van Kate samen met fotograaf Terry Richardson en onherkenbare grote inktvlekachtige Kates in de werken van Josh Smith en Chris Wool die on ingelijst met dunne spelden op de muur zijn bevestigd. Wat opvalt is dat de eerste zaal vooral gevuld is met werken van in New York werkzame kunstenaars, terwijl Kate Brits is. Dit wil overigens niet zeggen dat alle deze kunstenaars de Amerikaanse nationaliteit hebben, er hangt immers ook werk van Inez van Lamsweerde – de enige Nederlandse inbreng en de enige vrouw in het gezelschap.

De wat rommelige aanpak wordt in de andere zalen herhaald, het is duidelijk dat ‘Kate’ en de verwijzingen naar haar publieke- en privéleven rijkelijk aanwezig zijn in de getoonde werken, maar een duidelijke lijn of structuur is helaas niet te vinden.

Kate and Terry, 2006, © Terry Richardson

Poedersuiker

Bij binnenkomst komen er snel wat eerste indrukken van ‘Katekunst’ op de toeschouwer af. Het is de eyecatcher van kunstenaar Rob Pruitt dat de toon zet voor de sfeer van de bonte verzameling werken. Op de grond ligt een aantal meter spiegel achter elkaar. Op de spiegels ligt een aantal losse scheermesjes verspreid en over de gehele lengte van de breekbare ondergrond een overduidelijk uitgerekt spoor van wit poeder(suiker). Een inkopper: het is onnodig te vermelden dat dit werk verwijst naar de uitspattingen van Cocaine Kate zoals ze soms liefkozend in de roddelvolksmond wordt genoemd. En zo gaat ook de samensteller van de tentoonstelling mee in een makkelijke vertolking van roddelpersverhalen.

Kate buiten beeld

Eén van de meest opvallende werken in de tentoonstelling, mede omdat op deze foto de toeschouwer Kate niet direct herkent en er geen overduidelijke verwijzingen naar reclamecampagnes of tabloids, is een werk van fotograaf Richard Kern uit 2004, Blow-up. Op het sterk uitvergrote, onscherpe beeld zien we Kate in een spijkerrokje en een open jasje en grove laarzen aan in een herfstbos op de grond liggen, haar voeten net achter een boom verscholen. Aan haar rechterflank staat een tas. Het is onduidelijk of haar ogen open of dicht zijn. De foto heeft een macabere ondertoon, omdat deze door de onscherpte aan de ene kant voyeurisme suggereert en iets wegheeft van een film still uit een whodunnit. Aan de andere kant speelt het beeld ook in op de – letterlijke – afstand tussen het ‘normale’ publiek en de sterrenstatus van beroemdheden.

Kate Moss, 2006, © Andro Wekua

Vergankelijkheid & fragiliteit
Het herfstbos en de ogenschijnlijke vergankelijkheid en kwetsbaarheid zijn ook terug te vinden in enkele andere werken die door samenstellers Olivier Zahm en Rita Ackermann zijn geselecteerd. Bijvoorbeeld in de levensgrote portret Kate with plums dat Juergen Teller maakte toen ze zwanger was. Een semi-nonchalant, onglamoureus portret van een supermodel dat een kind verwacht, waarbij de schaduw van de pruimenplant subtiel haar schaamstreek verdoezelt. Ook in dit werk gaat het over kwetsbaarheid en het letterlijk zichtbaar zijn voor een groot publiek.

Kijkend naar het werk van Teller, waarvan overigens ook het werk Young Pink Kate in de tentoonstelling is opgenomen, dringt een vaag herkenbaar maar ook storend mechanisch tikkend geluid zich op. Een geluid dat iets wegheeft van een grote ouderwetse typmachine. Verstopt in een hoekje van de tentoonstellingsruimte staat Search and Destroy, een installatie van Theodore Fivel. In een donkere ruimte staat een computerscherm waarvan duidelijk zichtbaar is dat er via Google Images gezocht is van online afbeeldingen van Kate. Het onheilspellende geluid is het geluid van een printer te horen wat suggereert dat het apparaat non-stop Kate-foto’s aan het uitspugen is. Op de grond liggen de printjes uitgespreid, met de cover van de Daily Mirror waarop Cocaine Kate onflatteus te zien is duidelijk in beeld.

Katekunst

Blijkbaar zijn Kate en haar rol als stijlicoon en publiekelijk bezit niet alleen in foto’s te vangen. FOAM heeft er goed aan gedaan om stapjes buiten de fotografie te maken om zo het concept van de tentoonstelling vast te houden, toch wisten de makers niet te voorkomen dat de tentoonstelling vooral leidt tot een kort maar krachtig ‘Kate-staren’. Ben je een fan van Kate Moss, dan is de tentoonstelling zeker de moeite waard. Heb je geen warme gevoelens voor de supergirl next door, dan is het niet eens zo gek idee om, net als in het werk van Fivel, Google Images te gebruiken.