Vervreemdende virtualiteit en op de proef gestelde perfectie; The sensory turn van het digitale tijdperk

In de zeventiende-eeuwse Vleeshal van Museum De Hallen Haarlem toont conservator Xander Karskens met Superficial Hygiene kunst die door middel van verschillende technieken de relatie tussen de visuele beeldcultuur en de fysieke omgeving onderzoekt. De jonge, internationale kunstenaars in deze groepstentoonstelling dagen de kijker met computergestuurde vervormende duimen, LSD-achtige patronen en een steriele smeerboel uit om onder het oppervlak te duiken van de hyperrealiteit die hem hier wordt voorgeschoteld.

Zaaloverzicht met werk van Erkka Nissinen, Tauba Auerbach en Florian & Michael Quistrebert. Foto: auteur

De altijd aanwezige tegenstelling tussen de oude architectuur en de moderne en hedendaagse kunst in De Hallen Haarlem is sterker dan ooit als de bezoeker de eerste ruimte binnenkomt. Licht, kleur en geluid komen je tegemoet en spelen met het zicht, de tastzin en het gehoor. Drie vitrines tonen de RGB Colorspace Atlas (2011), een driedimensionale vertaling van het kleurenspectrum door Tauba Auerbach (1981). De geopende en dichtgeslagen boeken tellen 3632 pagina’s in alle kleuren van de regenboog. Auerbach maakt het digitale kleurenspectrum tastbaar en sleutelt aan de grenzen van de waarneembaarheid.

Ed Atkins, Even Pricks, 2013, video still. Foto: International Film Festival Rotterdam

Op zolder loopt de bezoeker door een donkere ruimte over de krakende houten vloer. De sculpturen van Trails Rising, Trance Tracks (2012) door Anne de Vries (1977) bestaan uit afdrukken van gymschoenen en hebben een textuur die uitnodigt tot aanraken. Door het veld van smalle witte zuilen flitsen de hypnotiserende patronen van Stripes 2 (2013) je tegemoet. De schilderijen van Florian & Michael Quistrebert  (1982 en 1976) beneden waren duizelingwekkend, maar in beweging zorgen hun patronen voor een ervaring die je je bij een LSD-trip voorstelt. De tegenstelling tussen de tastbare verwijzing naar het menselijke in het werk van De Vries en de digitale droomwerkelijkheid van de Quistreberts is een van de tegenstellingen die steeds terugkomen in Superficial Hygiene. De tentoonstelling eindigt met The Woolworth’s Choir of 1979 (2012), waarmee Elizabeth Price in 2012 de prestigieuze Turner Prize won. Dit videowerk uit de collectie van De Hallen Haarlem maakt de bezoeker bewust van zijn lichaam, net als veel ander werk in de tentoonstelling. Price combineert verschillende technieken, beelden en geluiden tot de zintuigen zinderen.

Tauba Auerbach, RGB Colorspace Atlas, 2011. Foto: taubaauerbach.com

Hoewel de achterliggende thematiek van de tentoonstelling wellicht te hoog gegrepen kan zijn voor de meeste dagjesmensen zal elk individu zich visueel uitgedaagd voelen door Superficial Hygiene. Of de opgeroepen vragen zich nu vermenigvuldigen of beantwoord worden, door deze kunst draait je door het digitale tijdperk lamgeslagen brein op volle toeren: de perceptie van de werkelijkheid wordt op de proef gesteld en de zintuigen worden geprikkeld door kunst die onder de oppervlakte van je huid kruipt.