Gedeelde dromen

De Zwitserse videokunstenaar Pipilotti Rist nodigt je uit haar wereld te betreden in Museum Boijmans van Beuningen in Rotterdam. Speciaal voor deze gelegenheid heeft deze kleine dame met een groot talent de 1500m2 grote museumzaal omgetoverd in een paradijselijke en lichamelijke installatie. Op ieder moment word je als toeschouwer uitgenodigd deel te nemen aan haar videoprojecties, muzikale composities en installaties.

Tyngdkraft, var min vän (2007), Audio/video-installatie (video still), Courtesy de kunstenaar, Hauser & Wirth Zurich London en Luhring Augustine, New York

Pipilotti Rist (Zwitserland, 1962), eigenlijk Elisabeth Charlotte Rist geheten, heeft haar artiestennaam ontleend aan Pipi Langkous. Zij wil net als de ster uit de boeken van Astrid Lindgren de wereld op een speelse manier ontdekken. In 1986 beleeft zij haar doorbraak, om zich in 1992 definitief te kunnen scharen tussen de grote namen van de hedendaagse kunstwereld. In 2005 vertegenwoordigt Rist dan ook Zwitserland tijdens de Biënnale van Venetië. Rist maakt veelvuldig gebruik van video en verkent daarin de mogelijkheden van dit medium.

Lichamelijke beleving

De tentoonstellingsruimte is in een organisch geheel omgetoverd. De vloeren zijn bekleed en de plafonds hebben een houten rooster gekregen, waaraan verschillende lagen transparante gordijnen zijn opgehangen. Als toeschouwer mag je Rists wereld alleen betreden als je je schoenen achterlaat bij de ingang. Hierdoor voel je jezelf haast een kind, dat de zintuiglijke wereld van Rist gaat onderzoeken. Ze ziet deze wijze van presenteren als een lichaam, dat je via de mond betreedt en waar je als een rood bloedlichaampje in rond kunt bewegen, van orgaan naar orgaan. De gordijnen zijn de huid. Ze bestaan uit meerdere lagen, waartussen je je ook kunt bewegen. Sterker nog, dit is ook juist de bedoeling. Zo ontdek je steeds weer een nieuw onderdeel van de tentoonstelling.

Homo Sapiens Sapiens (2005), Audio/video-installatie (video still), Courtesy de kunstenaar, Hauser & Wirth Zurich London en Luhring Augustine, New York

In meerdere van Rists video’s speelt Pepperminta een hoofdrol. Pepperminta wordt gespeeld door de Poolse Ewelina Guzik, Rists muze. Zo is de roodharige vrouw te zien in Homo Sapiens Sapiens, Tyngdkraft, var min vän en A Liberty Statue for Löndön. De eerste van deze films is te zien in de ruimte die de hersenen symboliseert. Pepperminta bevindt zich hier in een paradijselijke wereld. Deze wordt op het plafond geprojecteerd en als toeschouwer word je uitgenodigd om deze liggend op langgerekte kussens te bekijken. In A Liberty Statue for Löndön is Pepperminta weer terug op aarde en beweegt zich door Londen.

Meedoen is belangrijk

Rist gaat continu de interactie aan met de toeschouwer. Bij haast ieder werk wordt de toeschouwer uitgenodigd om op een of andere manier fysiek betrokken te raken in het werk. De ene keer wordt dat gedaan door over een videoprojectie heen te lopen, zoals in À la belle étoile, de andere keer wordt er van je verwacht dat je op de grond of op speciaal ontworpen heuvels van tapijt gaat liggen, zoals in Tyngdkraft, var min vän. Dit laatste werk bestaat uit twee op het plafond geprojecteerde video’s, die je liggend op een heuvel van in ronde vormen gesneden vloerbedekking dient te bekijken. De naam, vrij vertaald Zwaartekracht, wees mijn vriend, herinnert aan de plaats waar het werk ontstaan is: Stockholm. De bezoeker moet zich overgeven aan deze zwaartekracht en gaan liggen en ontspannen.

A la belle étoile (2007), Audio/video-installatie (video still), Courtesy de kunstenaar, Hauser & Wirth Zurich London en Luhring Augustine, New York

Apple Tree Innocent on Diamond Hill uit 2003 is centraal geplaatst in de installatie en bestaat uit een grote tak die aan het plafond opgehangen is. Hieraan hangen doorzichtige verpakkingsmaterialen en schildersattributen. Op deze tak wordt licht en bewegend beeld geprojecteerd, zodat op de wand erachter een vormenspel ontstaat. De toeschouwer maakt deel uit van dit kunstwerk, doordat je door de lichtstralen heen moet wandelen om de tentoonstelling te vervolgen. Iedere keer verandert hierdoor de projectie en levert dit nieuwe beelden op.

Rists wondere wereld

Pipilotti Rist heeft een wonderbaarlijke wereld gecreëerd in Boijmans van Beuningen. Door de tentoonstelling als een lichaam samen te stellen en de toeschouwer te dwingen deel te nemen aan dit lichaam, word je je bewust van de diepere betekenis van deze droomwereld. De films die te zien zijn, zijn op het eerste gezicht vervreemdend, maar wanneer ze langer en rustig bekeken worden, laten ze een prettige droomwereld zien, waarin je je naar hartenlust in kan rondbewegen. Rists kunst is meer dan alleen videokunst, het is een totaalbeleving. De wereld die Rist in het museum geschapen heeft, is zeker een wereld die het ontdekken waard is.