Multimediaal cross-overbombardement

Muziekstijlen in beeld en geluid

Het thema is cross-over: de internationale uitwisseling van muziekstijlen en het ontstaan van nieuwe genres. Dat zijn er nogal wat geweest in de twintigste eeuw. In de eerste ‘van Mali tot Memphis’-zaal krijgt de bezoeker een muziekhistorische inleiding; op grote plakborden met foto’s, tekst en video wordt uitleg gegeven over het ontstaan van de verschillende genres en over de componenten ervan. Het zijn beknopte verhalen met een hoge informatiedichtheid. Op de begeleidende video’s kun je per decennium fragmenten afspelen van de toen heersende stijlen. Van de warme blues van Bessie Smith tot de baanbrekende ‘message’ van hiphopvader Grandmaster Flash. Het meest tot de verbeelding spreekt een recente opname van zingende zwarte arbeiders die in de binnenlanden van de Verenigde Staten aan een spoorlijn werken. Het fragment illustreert het beginpunt van de Afro-Amerikaanse muziekuitwisseling die direct verband houdt met het slavernijverleden.

Broeinesten

De tentoonstelling zoomt in op de huidige situatie in vijf muzikale wereldsteden: Bamako, Rio de Janeiro, New York, Berlijn en Tokyo. Grote steden zijn bij uitstek de centra van de muziekuitwisseling. Elke wereldstad heeft zijn eigen kenmerken die van invloed zijn op de muzikale genres. Zo barst Berlijn van de leegstaande panden en biedt de stad letterlijk de ruimte voor muzikale initiatieven. In een persoonlijk verhaal op video van minimal-electric improvisatiemuzikant Thomas Ankersmit zien we dat voor zelfs de kleinste stromingen een publiek is.

Joep Pelt jamt in Bamako, Mali

De Amsterdamse singer-songwriter Joep Pelt zoekt zijn heil juist in de Malinese hoofdstad Bamako. In zijn zoektocht naar de roots van de blues vond hij hier een schat aan nieuwe ritmes en technieken, die hij in jamsessies met de plaatselijke muziekgrootheden tot zich neemt. Vanwege het doorgangskarakter van de stad treft hij bij elk nieuw bezoek aan Bamako weer nieuwe ritmes en genres aan.

Interactief

Het Museum Volkenkunde heeft alle multimediale registers opengetrokken om een wervelende tentoonstelling neer te zetten. Het New Yorkse gedeelte is een loungeruimte waar de bezoeker met de koptelefoon op kan kijken en luisteren naar de vele muziekstijlen die in de melting pot borrelen. Op de dansvloer in de Rio de Janeirozaal moeten de voeten juist van de vloer. Wie de ruimte betreedt krijgt automatisch een muziekinstrument en sambaritme toebedeeld, waarmee al bewegend een muziekstuk ontstaat.

Interactieve dansvloer in de Rio de Janeirozaal

De meeste bezoekers blijven in de concertzaal plakken, die tussen de inleiding en de vijf wereldsteden is gesitueerd. Vanaf de tribune kun je tachtig minuten lang genieten van een compilatie van optredens van allerlei artiesten. Het thema van deze ruimte is muziek en publiek. Gezien de wisselwerking tussen de bezoekers en het scherm is dit een zeer geslaagde opzet. Veel muziekliefhebbers brengen zoveel tijd door in deze ruimte dat de rest van de tentoonstelling er enigszins bij inschiet.

Door alle film- en video-installaties zou je bijna vergeten dat het museum beschikt over een collectie niet-westerse muziekinstrumenten. Ook deze zijn in de presentatie geïntegreerd. Music in Motion is een levendige tentoonstelling over een prachtig, maar complex onderwerp. De invalshoek cross-over is vanuit het oogpunt van het Museum Volkenkunde een heel geschikte keuze, maar materie is niet eenvoudig. De muziekhistorische inleiding is bijvoorbeeld vrij gespecialiseerd. De hoeveelheid beeld en geluid is – net als het aanbod van verschillende muziekstijlen – overweldigend. Het is onmogelijk alles in je op te nemen. Pik de cross-overboodschap en baan je eigen weg door het aanbod, is mijn advies. En na het bezoek kun je op de speciale website je eigen muzikale ervaringen delen. Zo krijgt het thema ‘cross-over’ in museaal opzicht een extra dimensie.