Libia Castro & Ólafur Ólafsson - Asymmetry - Echo's van het menselijke

De Spaanse Libia Castro (1970) en de IJslandse Ólafur Ólafsson (1973) tonen met Asymmetry hun video- en geluidswerk, installaties en sculpturen van de afgelopen tien jaar. De tentoonstelling maakt de fascinatie van de kunstenaars, om de invloed die de buitenwereld op de binnenwereld van het individu heeft te bestuderen, inzichtelijk. Concreet resulteert dit in een onderzoek naar de invloed van externe factoren zoals politiek en economie op het individu.

Ongelijke delen

Asymmetrisch is datgene wat niet elkaars spiegelbeeld is. Untitled (Portrait of the artists wearing the Icelandic womens costume Peysufot und Upphultur), waarbij de titel adequaat beschrijft wat er op de foto te zien is, neemt een voorschot op de thematiek van ongelijkheid die in de rest van de tentoonstelling aan bod zal komen.

Zo is er in de eerste plaats het niet-symmetrisch-zijn van de kunstenaars, de een is man, de ander is vrouw. Ten tweede speelt etniciteit een rol in dit werk. Beide geportretteerden presenteren zich in het nationale kostuum van IJsland, een land waar slechts een van beiden vandaan komt. De ongelijkheid wordt juist door het dragen van een dergelijk kostuum, dat in feite deze ongelijkheid probeert te neutraliseren, versterkt.

Naast geslacht en nationaliteit raakt dit werk ook aan de metafysische vraag wat de identiteit van een land is, hoe deze gevormd wordt en vervolgens kan veranderen.

Serenade aan de mensenrechten

Het videowerk Your country doesn’t exist (2011) is de documentatie van de bijdrage van de kunstenaars aan de biënnale van Venetië in 2011. We zien hoe een gondel met daarin een mezzosopraan en muzikale ondersteuning zich voortbeweegt door zomers Venetië. Het werk is daarmee een analogie van een gondelserenade.

In verschillende talen zingt de mezzosopraan ‘dit is een mededeling van Libia en Ólafur’, gevolgd door onder andere het bericht ‘your country doesn’t exist’. Tegen een achtergrond van het alledaagse Venetiaanse leven en het alom vertegenwoordigde toerisme is deze mededeling een krachtige. Door deze boodschap krijgen de ijsetende toeristen en de Afrikaanse marktkoopmannen op de achtergrond namelijk een geheel nieuwe betekenis. Het werk overschrijdt daarmee letterlijk landsgrenzen. Hetgeen je als bezoeker nog bewuster ervaart door het feit dat je het werk bekijkt vanuit een witte plastic stoel, voor velen het symbool van vakantie.

Your country doesn’t exist is tevens een noemer voor een doorlopend project over de vraag wat een natie bestaansrecht geeft. Als onderdeel van dit project zien we een beeldfragment van een regionale Friese omroep dat onderbroken wordt door de mededeling ‘dyn lân bestiet net’. Een even treffende als paradoxale mededeling.

Metafysisch onderzoek

Asymmetry is een tentoonstelling waar je als bezoeker de tijd voor moet nemen. Dit komt in de eerste plaats doordat het overgrote deel van de getoonde werken videokunst is. Hierdoor kun je het werk niet in een oogopslag tot je nemen. Ten tweede is het werk sterk geënt op politieke en sociaal-maatschappelijke onderwerpen. Dit dwingt je als bezoeker om na te denken over je eigen standpunt betreffende de specifieke kwesties. Juist omdat een situatie nooit zwart-wit is, vraagt het bekijken van de tentoonstelling veel denkwerk van de bezoeker.

De fascinatie van de kunstenaars om de relatie tussen de binnen- en buitenwereld en het individu te onderzoeken, heeft dus ook zijn effect op de bezoekers van de tentoonstelling. Als individu worden zij geconfronteerd met het grotere geheel, de buitenwereld, waar zij dagelijks aan deelnemen. Het werk van Castro en Ólafsson wakkert precies dit meta-niveau aan, een zelfbewustzijn, dat ervoor zorgt dat de tentoonstelling nog dagen na het bezoek met je meeloopt en steeds opnieuw duiding krijgt.