In gesprek met schiere monniken
Momenteel kun je in het Noorden én in het Zuiden van ons land overzichtstentoonstellingen zien met werk van Johan Tahon (1965). Keramiek in het Princessehof te Leeuwarden, oud en nieuw werk uit verschillende materialen in het Bonnefantenmuseum in Maastricht (Beating around the Bush – episode #5).
Johan Tahon is een Vlaams kunstenaar die werd ontdekt door curator en museumdirecteur Jan Hoet. Zijn werk is in Nederland vooral bekend geworden door toedoen van galerie Gerhard Hofland in Amsterdam, die regelmatig stukken van hem toont.
In Maastricht wordt Tahons kunst geplaatst in relatie tot oude kunst, met name van de middeleeuwse beeldsnijder Jan van Steffeswert. Daar lenen de archaïsch overkomende beelden zich ook bij uitstek voor. In Leeuwarden worden de meeste, grotendeels monumentale, keramische figuren voor het eerst solo binnen de muren van een museum getoond. Ze staan in een zaalvullende vitrine waar de bezoeker omheen kan lopen. Een meer klassieke opstelling dan in Maastricht dus. Het werk spreekt hier meer voor zichzelf.
In gesprek
Johan Tahon, Monk, 2016-2017, geglazuurde keramiek, +/- 160 cm hoog. Foto: G.J. van Rooij.
Deze klassieke opstelling nodigt uit tot een (intern) gesprek. De opstelling begint ook haast symbolisch: met twee kleine koppen, Ozean en Yosemite, die samen zijn neergezet. Beide komen ritualistisch over, overgoten met wit glazuur, zoals in India melk of water over een lingam (kleine pilaar of zuil) wordt gegoten. Diezelfde sfeer ademen ook de kleine vazen die als albarelli (apothekerspotten) tussen de monniken in de grote vitrine staan.
De monniken zelf staan er in zichzelf gekeerd en wat gebogen bij. Ze hebben geen armen, als bij een klassieke torso, hun lichamen zijn gedraaid en ze dragen allemaal een monnikskap. Ze zijn geïnspireerd op de schiere (witte) monniken op Schiermonnikoog. Opeens valt een figuurtje aan het eind van de vitrine op, tussen de potten. Het lijkt wel een duiveltje, met opstaande oortjes/horentjes en een glimlach om de mond. Een humoristisch element tussen alle ernst.
Dichterlijk
Johan Tahon, Monk, 2016-2017, geglazuurde keramiek, +/- 160 cm hoog. Foto: G.J. van Rooij.
Tahon inspireert dichters en dat is te begrijpen, want je kunt bijna alleen op dichterlijke wijze over zijn werk praten. Voor Maastricht schreef Till Lindemann (van de band Rammstein) vijf gedichten. Op de tentoonstelling in Leeuwarden kun je elementen toepassen uit gedichten van Peter Verhelst over Tahon. Deze staan ook op Tahons website. De veegjes rond een oog van een monnik zie je dan bijvoorbeeld als houtskoolveegjes. Uit de gaten in de schedels ontspruiten onzichtbare berkentakken of geweien, verwijzend naar dieptepsychologie.
Waar de monniken hun ogen neerslaan, slaat de bezoeker die juist op en wordt er, dat is althans de bedoeling, door geraakt. Kijkend, erom heen lopend, het voor zichzelf in al dan niet poëtische taal proberen te vatten. Dat is het spirituele gesprek dat in Leeuwarden, en op een andere manier ongetwijfeld ook in Maastricht, wordt gevoerd. Een tentoonstelling die het 100-jarige Princessehof, en de Culturele Hoofdstad van Europa waardig is. Meer dan.
Ga dus naar Leeuwarden. En naar Maastricht. En als het even kan ook nog naar Boijmans van Beuningen in Rotterdam, waar t/m 23 september in het kader van de expositie ANIMA MUNDI Tahons Offer valt te zien.
