Portret + rauwe omgeving = kunst
Als jong fotografietalent kom je niet vanzelf bovendrijven. Een expositie of opdracht winnen via de Photo Academy Award is dan een mooie kans. Robin de Puy won dit jaar de overall prijs van de jaarlijkse wedstrijd met een serie portretten van jonge prostituees. De rondreizende expositie van de 31 genomineerden geeft een goed beeld van thema’s en trends bij aanstormend talent.
Ruim 2100 foto’s lagen anoniem op tafels om door de jury beoordeeld te worden. De 175 net afgestudeerden van fotografieopleidingen in Nederland en België probeerden zich in die massa te onderscheiden door series te maken (wat velen deden) of print-on-demand boeken (vier deelnemers). Het aardige van de Photo Academy Award is dat er tien categorieën zijn die elk een opdracht, expositie of publicatie als prijs hebben. Een opdracht voor een reclamebureau, een publicatie in het internationale fotoblad GUP of een expositie in Melkweg Galerie, om maar wat te noemen. Zo kijkt het ene jurylid meer vanuit reclameoogpunt en beoordeelt de ander het vooral als autonoom kunstwerk. Deze brede aanpak vergroot de kansen voor de jonge fotografen om zich te onderscheiden. De hoofdprijs – €5000 – ging naar Robin de Puy (1986) die in mei afstudeerde aan de Fotoacademie Rotterdam. Haar 10-delige serie Meisjes in de prostitutie is, zoals veel inzendingen, documentair. De bekende fotograaf Hans Aarsman, die de uitreiking op in het FotoMuseum in Den Haag presenteerde, zei over haar werk dat ‘de beste fotografen onzichtbaar zijn. Je ziet wat ze laten zien, meer niet’.
Xiao Xiao Xu: Wenzhou
Absurdistisch
Sommigen genomineerden wonnen tweemaal. Zo’n uitschieter was Xiao Xiao Xu (1984), afgestudeerd aan de Fotoacademie Amsterdam, die zowel door reclamebureau Duval Guillaume als het FotoMuseum in Antwerpen als winnaar werd verkozen. Ze ging, na tien jaar, weer terug naar haar geboortestad Wenzhou en maakte een lange serie ogenschijnlijk simpele foto’s. ‘Klassiek werk en heel esthetisch met veel aandacht voor kleur en licht. Poëtisch documentaire, verstilde beelden,’ aldus Inge Henneman van het FotoMuseum.
Een andere favoriet was Kirsten Wilmink (1986) die een serie van zes sarcastische geënsceneerde portretten maakte van Duitsers. In The Truth About Germans vergroot ze clichés over Duitsers uit. Bier, braadworsten, de schietvereniging, de Mercedes, pietluttigheid: niets ontbreekt. Er spreekt een fascinatie voor het volk uit, bekeken met een absurdistische blik. Volkskrantjurylid Theo Audenaerd noemde de bewerkte beelden – eigenlijk meer illustratie dan fotografie – een kruising tussen het werk van Ruud van Empel en de wrange humor van Gummbah.
Kirsten Wilmink: The truth about Germans
Documentair
Wilmink was een uitzondering qua techniek maar ook wat themakeuze betreft. Opvallend is de grote rol van documentaire foto’s, vaak van eenvoudige mensen in hun eigen omgeving. De deelnemers reisden af naar China, Amerika, Rusland (driemaal) of Sicilië. Bijna voyeuristisch de armoede vastleggen of verstild en zonder franje mensen portretteren lijkt (nog steeds) de trend. Is het ongepolijst fotograferen van meisjes in een armoedige omgeving per definitie kunst? Het bracht Aarsman tot de opmerking: ‘Zullen we afspreken dat we eens stoppen met die kwetsbaarheid en intrigerende verstilling?’ Een voorbeeld van verstilde, bevreemdende portretten is het werk van Catharina Kousbroek (1986). Zij maakte vader-dochterportretten: Mijn vader is 80 en ik ben 23. De tweede leg van vaders kan tot mooie foto’s leiden, al is niet de hele serie even sterk. Opvallend is de overeenkomst met het werk van de Duitse fotograaf Thomas Struth die bekend staat om zijn vervreemdende, kwetsbare portretten. Misschien verklaart de voorkeur voor documentair werk over mensen wel het grote aandeel van vrouwen. Van de elf winnaars zijn er slechts twee man. Eén van hen, Ernst Coppejans, portretteerde tien homo’s met een baard. De sterk gefotoshopte gezichten en het Arabische karakter roepen veel vragen op, reden voor de Volkskrant om Coppejans uit te kiezen voor een publicatie.
De expositie is na Den Haag te zien in Fotogalerie Fotogram in Amsterdam (25 september – 21 oktober), Fotogalerie Groningen (5 november – 7 december), Fotogalerie Rotterdam (8 januari – 3 februari) en Galerie De Winkelhaak in Antwerpen (25 maart – 24 april).
