“Als ik angst laat zien, ben ik dood. Als ik dat niet doe behandelen de grizzly’s me goed en kan ik met ze praten”.

In Grizzly Man, een productie voor de bioscoopafdeling van Discovery Channel, weet Werner Herzog de grenzen en obsessies van Treadwell fascinerend neer te zetten. In een meeslepende zoektocht weet hij alle mythes, controverses en geheimen over zijn leven en dood te reconstrueren. Niet alleen zet hij zijn vraagtekens bij Treadwells omstreden omgang met grizzly’s, ook weet hij te blijven boeien door een fictieve filosofische discussie met Treadwell te voeren in voice-overs. Treadwell ervaart de natuur in Katmai als een bevrijding, een paradijs vol harmonie. Voor Herzog is de natuur chaotisch, wreed en gruwelijk. Een paradijs, maar zonder harmonie, waar overleven het enige is wat telt.

Herzogs opvatting staat hiermee lijnrecht tegenover die van Treadwell. Het getuigt dan ook van groot vakmanschap en respect hoe Herzog middels deze paradox de grens van Treadwells realiteit weet te bespelen. Die grens van realiteit is een geliefd thema bij einzelgänger Herzog, die al zijn films zelf schrijft en produceert, vaak in extreme omstandigheden (Fitzcarraldo, Cobra Verde) werkt en een voorliefde voor buitenbeentjes heeft.

Na de opening, waarin Treadwell zichzelf vergelijkt met een samoerai, volgen details over het laatste kampement. The maze, een doolhof van struikgewas, was naar het blijkt extra gevaarlijk aan het eind van het seizoen omdat er nauwelijks zicht is. Betrokkenen – zoals de piloot die de lichamen ontdekt – vertellen onomwonden wat zij vonden van Treadwells omgang met de grizzly’s.

Medeactiviste en vriendin Jewel Palovak (samen met Treadwell oprichter van grizzlypeople.com) beschrijft hem als een dierbare vriend terwijl zij van de lijkschouwer zijn horloge ontvangt. De details rondom de gruwelijke dood van Timothy en Amie grenzen aan het bizarre. Verpakt in plastic doet medisch onderzoeker Franc Fallico verslag van de vier vuilniszakken met menselijke resten afkomstig uit de maag van de beer. Mij maakte dit behoorlijk onrustig, voor Herzog is het de opmaat tot de deconstructie van Treadwells passief-agressieve persoonlijkheid.

Meesterlijk is het hoe Herzog ons deelgenoot maakt door de veelvuldige takes van Treadwells materiaal achter elkaar te snijden. We zien hoe hij zijn eigen stijl van filmen ontwikkelt en steeds meer modelleert en experimenteert met de camera: hij doet verslag in gevechtstenue met bandera, is speels, kwaad of geëmotioneerd, mét en zonder beren.

Je gezonde verstand krijgt steeds meer twijfels over de wijze waarop hij de beren vermenselijkt en toespreekt, namen geeft en aanraakt. Het begint er op te lijken dat het een pose is om het gevaar in hemzelf te bezweren. De camera fungeert daarbij als zijn biechtstoel. Treadwells opnames getuigen meer en meer van zijn wisselende stemmingen en worsteling met de buitenwereld. Ook in zijn missie anderen te overtuigen lijkt hij door te slaan, door op het gedrag van de beren te reageren met aria’s van “I love you, I love You”.

Voor Herzog is Amie het grootste mysterie – beelden van haar zijn schaars. Toch is zij degene die hem twee jaar lang vergezelde, tot de dood erop volgde. Zij was bang voor grizzly’s – dat maakt Treadwell er niet sympathieker op. Herzog (op de rug in beeld) heeft het dan ook zichtbaar moeilijk als hij tegenover Jewel, die in tranen uitbarst, luistert naar het overgebleven geluidspoor waarop de laatste momenten van het tweetal staan. Deze laatste zes minuten zijn bewaard gebleven omdat de camera, met de lenskap op, in opname stond.

Het roept beslist een vreemde emotie op als je daarna voor het eerst twee van de giganten in hun natuurlijke habitat in gevecht ziet. Door dit door Treadwell zelf geschoten materiaal kom je weer op vaste bodem en kun je je schikken in zijn noodlot. Zijn diepte- en hoogtepunten grenzen aan paranoia; hij is ten onder gegaan in zijn eigen paradijs. Met Grizzly Man heeft Herzog een portret van hem geschilderd dat Treadwell boven de anonimiteit doet uitstijgen, waarbij het begrip ‘natuurfilm’ een diepere lading krijgt.