De wereld deed een oogje dicht

Paul Rusesabagina was in 1994 als manager werkzaam in hotel Des Milles Collines. Hij is een Hutu en getrouwd met een Tutsi vrouw. Hij hoorde van stamgenoten over de toenemende radicalisering van de Hutu-gemeenschap. Rusesabagina geloofde aanvankelijk niet dat er in Rwanda problemen zouden komen. Hij sloot zijn ogen en geloofde dat de aanwezigheid van de troepen van de Verenigde Naties problemen zouden voorkomen. Hij had een goede baan en wilde alleen maar vrede.

Steun

De ongeregeldheden tussen de Hutu’s en de Tutsi’s begonnen in de dorpen, de onrust was het eerst merkbaar op het platteland. Een burgeroorlog tussen rivaliserende stammen vond daar zijn oorsprong. In ‘Hotel des Milles Collines’, een vijf sterren verblijfplaats voor de rijken van Rwanda, werd er vooral gepraat over de verse kreeft en de best malt whisky. Manager Paul Rusesabagina, een prachtige rol van Don Cheadle, ritselde veel, schonk hier een fles drank en stopte daar iemand wat geld toe. Hij dacht vertrouwen te winnen, maar rekende buiten het egoïsme van de mensen. Op het moment dat hij de steun nodig had om zijn gezin te redden, werd aan zijn lot over gelaten.

Kakkerlakken

‘We verspillen geen kogels aan kakkerlakken’, zegt een Hutu-strijder die meteen daarop een weerloze man doodknuppelt. Op het moment dat de genocide uitbrak, dacht Paul Rusesabagina, werknemer in het meest luxueuze hotel van de hoofdstad en een man van aanzien, op de eerste plaats aan het redden van zijn eigen Tutsi-vrouw en kinderen. Naarmate het hem duidelijk werd dat er geen internationale hulp te verwachten was, hielp hij meer en meer mensen. Terwijl de buitenlanders in allerijl werden geëvacueerd, bood Rusesabagina, met gevaar voor eigen leven, bescherming aan 1200 mensen in het hotel. In de honderd dagen dat de vluchtelingen in het hotel verbleven, werden meer dan 800.000 Tutsi’s en gematigde Hutu’s vermoord. “U denkt misschien dat we hen niet allemaal kunnen vermoorden?” zegt een Hutu-officier op een gegeven moment. “We zijn al halverwege.”

Oscars

De speelfilm vertelt het verhaal zoals het is gebeurd. De cast bestaat uit internationale sterren als Don Cheadle, Nick Nolte en Joaquin Phoenix, maar ook uit honderden overlevenden van de genocide. Zij hebben de moed gehad de gebeurtenissen als figurant na te spelen. Hotel Rwanda is op filmfestivals in de prijzen gevallen en heeft nominaties gehad voor drie Oscars, maar de beeldjes voor beste acteur (Don Cheadle), beste vrouwelijke bijrol (Sophie Okonedo) en voor beste oorspronkelijke scenario gingen naar andere films. Wat overblijft is Hotel Rwanda in de Nederlandse bioscopen. Een bezoek aan de film betekent kijken naar een brok genante wereldgeschiedenis, het lezen van een inktzwarte bladzijde. De troepen van Verenigde Naties waren aanwezig, keken toe en grepen niet in. “We are peacekeepers, not peacemakers,” was het zwakke excuus. Honderden, duizenden, tienduizenden, honderdduizenden doden later deed de wereld de ogen open. Te laat, veel te laat. Die les is nu in een prachtige en imponerende film te zien.