Osama

In de eerste scènes wordt een jonge scharrelaar gevolgd. De opnames zijn met een schoudercamera gemaakt, waardoor de indruk wordt gewekt dat het hier om een documentaire gaat. De kijker wordt het verhaal ingezogen: het land en de misère lijken levensecht. Een vreedzame demonstratie van vrouwen wordt met veel geweld uit elkaar geslagen. De realistische beeldvoering geeft de film een actueel gevoel en de kijker wordt heen en weer geslingerd tussen ontzetting en ongeloof. Justitie, in de persoon van een oudere man, ligt biddend op een bank en de veroordelingen tot de doodstraf worden in het openbaar bijna achteloos uitgesproken. Het is slechts een van de verbijsterende voorbeelden waaruit blijkt hoe mannen in Afghanistan met macht omgaan.

Zaak(je)

Osama is een gewone naam in Afghanistan. Het twaalfjarige meisje Osama mag de straat niet op en komt nergens voor in aanmerking onder het regime van de Taliban. Haar moeder en oma kampen met hetzelfde probleem. Op last van de Taliban wordt het ziekenhuis waar ze werken, gesloten. Het ziekenhuis is niet meer dan een verzamelplaats voor zieken en stervenden. Mensen met geld krijgen nog enige behandeling en de anderen wachten op de dood. Moeder en dochter kunnen niet over straat, worden lastig gevallen door de machthebbers en zijn de hongerdood nabij. Ze verzinnen een list: het meisje ‘wordt’ een jongen en krijgt de naam Osama. Op deze manier kan ze deelnemen aan het openbare leven en een baantje zoeken. Osama mag bidden met de andere jongens, krijgt les, vindt werk in een winkel en wordt voorbereid op een militaire carrière. Op deze manier worden honderden nieuwe strijders op jonge leeftijd gerekruteerd.

Hygiëne

Natuurlijk wordt de gedaantewisseling uiteindelijk opgemerkt, maar de kijker heeft dan al een verbazend inkijkje gehad in opleiding en onderwijs van jongens in Afghanistan. De voorlichting die jongens krijgen over het schoonmaken van hun penis en eikel is komisch. Tegelijkertijd laat deze scène zien hoe er wordt gedacht over hygiëne en voorlichting. Een oude man instrueert jongens van tien tot twaalf jaar en sprenkelt wat water over hun buik. Drie keer links en drie keer rechts en schoon is de zaak.

Nutteloos

Indoctrinatie en de herhaling van discriminerende boodschappen leidt bij kinderen al tot het idee dat vrouwen niet belangrijk zijn en meisjes nutteloos. Mannen kopen voor niet meer dan een handvol duiten een volgende vrouw en leeftijd speelt daarbij geen rol. Osama is een indringende en belangrijke film. Onderdrukking van vrouwen en kinderen leidt anno 2004 nog steeds tot wantoestanden. Osama is ook een moedige film, die de discussie over dit eeuwenoude thema levend houdt.